جستجو در تک بوک با گوگل!

تابعيت پايگاه تك بوك از قوانين جمهوري اسلامي ايران

علم دامپزشکی

2,553

بازدید

پیش گفتار
علم دامپزشکی به عنوان یکی از علوم وابسته به سلامتی انسان است و اهداف عمده آن عبارتست از ارتقای سلامتی و حفظ سلامتی حیوانات که بستگی به سلامتی انسانها دارد. بدین لحاظ دانستیم که آموخته های ناچیز خود را در دوره کارآموزی به صورت مکتوب درآورم تامورد استفاده دیگران نیز واقع شود. بدین لحاظ توضیحاتی کوتاه درمورد روال کلی مطالبم شرح می دهم .
ابتدا خلاصه ای از رشته دامپزشکی درایران و شرح دو مقطع کاردانی و دکتری پرداخته ام در بخش دوم به قسمت کوچکی از آیات واحادیث نبوی در مورد حیوانات اشاره نموده ام و پس از آن در چند بخش متوالی به وظایف سازمان دامپزشکی و آئین نامه اجرایی آن وواحدهای درمانی و وظایف بخش خصوصی و اداره کل و بخش دولتی سازمان دامپزشکی پرداخته ام و پس از آن به اهداف واختیارات سازمان نظام دامپزشکی اشاره نموده ام و نیز به نقش دامپزشکی در اعتلای سطحی بهداشت جامعه اشاره نموده ام و در مورد تشخیص آبستنی مطالبی تهیه کردم همچنین در مورد کاربرد سیدر . پس از آن شرح موارد بیماری را به تفکیک نوع حیوان ذکر نموده ام. و مطالبی دیگر نیز که از منابع مختلف استخراج نموده ام و به نظر آمد که به کار آید را ذکر کرده ام .
در خاتمه باید از همکاری و راهنمایی های آقایان دکتر علوی و تکنسین محمودیان و دکتر فانی که عامل مهمی در به ثمر رسیدن این مجموعه بودند کمال امتنان و سپاسگزاری را به عمل آورم . امید که مقبول افتد.        شهریور ماه ۱۳۸۳ مرتضی کارگر

 

خلاصه ای از دامپزشکی
دامپزشکی علم شناخت بیماریهای دامی اعم از بیماریهای مشترک بین انسان و حیوان یا بیماریهای خاص دام، پیشگیری از بیماریها و همچنین علم تغذیه انسان و دام می باشد.
در نشریه سازمان بهداشت جهانی آمده است هدف نهایی دامپزشکی درمان حیوانات نیست بلکه دقیقا تامین مواد غذایی و بهداشت انسان می باشد چرا که با واکسیناسیون دامها می توان از مرگ و میر آنها جلوگیری کرد و بر میزان فرآورده های دامی افزود.
در نتیجه مواد پروتئینی لازم را برای جیره غذایی انسان تامین نمود موادی که مقاومت انسان بخصوص کودکان را در مقابل کلیه بیماریها افزایش می دهد و نه تنها باعث کاهش قابل ملاحظه هزینه های درمان می شود بلکه جامعه ای سالم و فعال بوجود خواهد آورد.
یک دامپزشک علاوه بر دانش بسیارو قدرت تجزیه وتحلیل باید زیرک و هوشیار باشد تا بتواند نوع بیماری دام را تشخیص دهد و در درس زیست شناسی قوی باشد.
همچنین بر زبان انگلیسی مسلط باشد. رشته دامپزشکی در دو مقطع دکتری و کاردانی دامپزشکی دانشجو می پذیرد . در زیر به شمه ای از فعالیتها و اهداف تاسیس این رشته اشاره می نماییم .
۱ – دکترای دامپزشکی : هدف تربیت دامپزشکان ورزیده در زمینه پیشگیری ریشه کنی درمان بیماریهای دامی تامین بهداشت عمومی از طریق کنترل بیماریهای مشترک انسان و دام و کنترل بهداشتی مواد غذایی با منشاء‌دامی است . طول دوره حداقل ۵٫۵ سال و بطور متوسط ۶ سال است .کارآیی فارغ التحصیلان عبارت است از : تشخیص، پیشگیری ،ریشه کنی و درمان بیماریهای دامی در دامداریهای سنتی صنعتی ، مدیریت واحدهای دامپزشکی برنامه ریزی و تحقیق پیرامون معضلات دامپزشکی ، مبارزه با بیماریهای مشترک ، تدریس و تحقیق در دانشکده ها و آموزشکده های دامپزشکی و پژوهش در موسسات تحقیقات ذیربط و امکان ادامه تحصیلات در دوره های تخصصی دامپزشکی وجود دارد.
کاردانی دامپزشکی : هدف تربیت افراد کارآمدی است که با راهنمایی و نظارت علمی دکترهای دامپزشک بتوانند در امر کنترل بیماریهای دامی بیماریهای مشترک انسان و دام و کنترل بهداشتی مواد خوراکی با منشاء دامی به فعالیت بپردازند. طول دوره حداقل ۲ سال است . درحال حاضر ادامه تحصیل دراین رشته از طریق شرکت مجدد در آزمون سراسری و انتخاب رشته دکتری دامپزشکی ویا شرکت در آزمون کارشناسی ناپیوسته و انتخاب رشتهء‌علوم آزمایشگاهی دامپزشکی امکان پذیر است . مهمترین وظایف فارغ التحصیلان عبارت است از: همکاری در پیشگیری و ریشه کنی بیماریها ی دامی ، بیماریهای مشترک انسان و دام ، کنترل بهداشتی مواد خوراکی با منشاء‌دامی در آزمایشگاهها و کشتارگاهها ، در آزمایشگاههای دانشکده ها ، آموزشکده های دامپزشکی ، سازمانهای تحقیقاتی ذیربط ، مدیریت فنی و ارائه خدمات فنی در حد تکنسین در بخشهای استانهای کشور. .

سیری در آیات قرآن و احادیث نبوی و ائمه اطهار در مورد حیوانات
در سوره های مختلفی از قرآن کریم حیوانات مورد بحث قرار گرفته اند و از تسبیح آنان به درگاه خداوند تدبر و تفکر در آفرینش آنها به عنوان نشانه های قدرت پروردگار نوعی حیوان شناسی و موارد دیگری یاد شده است . همچینن در احادیث نبوی و امامان از ترحم و حمایت از حیوانات و نکات بهداشتی ذکر گردیده است . به عنوان مثال در مورد اسب : سوره و العادیات آیه های ۱-۵ «به نام خداوند بخشنده مهربان ، سوگند بدان اسباب دونده که نفسی همی زنند به آواز در تاختن و آتش جهنده از سمهای ایشان تا بامدادان آنها را به غارت گرفتند بر هامون دشمن گرد بر انگیختند و سپاه دشمن را همه در میان گرفتند » کلمه عادیات را منشاء گرفته از عدو به معنای دویدن و فصیح ،آواز نفس اسب است در وقت دویدن و برخی مفسران عنوان داشته اند که مقصود اسبان جنگجویان اسلام است .
و از جمله .احادیث نبوی می توان به حدیث نقل شده از پیامبر اسلام (ص)‌اشاره نمود که می فرمایند : «بهترین بازیها در پیش خدا اسب دوانی و تیراندازی است » .
تفکر و تدبر در مورد حیوانات :‌در قرآن کریم آیاتی چند درمورد حیوانات و فوائد آنها که به بشر می رسد توصیه به تفکر و تدبر در مورد جانوران می نماید ، از جمله : آیه ۶۶ سوره النحل « ملاحظه چهارپایان همه عبرت و حکمت است که ما از آنچه در شکمهایشان است از میان سرگین و خون شیرپاک ، شما را بنوشانیم که در طبع همه نوشندگان گواراست »
توجه و رعایت حال حیوانات باتوجه به احادیث : احادیثی زیاد از پیامبر و دیگر امامان وجود دارد و همین توجه بزرگان بود که موجب گسترش دامپروری و ازدیاد ثروت دامی در ممالک اسلامی بوده است .
از پیامبر اسلام نقل شده است :« در هر خانه ای که ۳ گوسفند باشد فرشتگان براهل آن خانه شب تا صبح دعا می کنند».و حدیثی دیگر از امیرالمونین (ع )‌منقول است که :یکی ازحاملین عرش به صورت گا و است و گا و سید بهترین حیوانات است ».
رعایت حقوق حیوانات نیز در احادیث نبوی بسیار سفارش شده است و حال می بینیم که کشورهای غربی تازه به اهمیت حیوانات پی برده اند و انجمنهای حمایت از حیوانات تشکیل داده اند و اگر بر فرض در جایی به حیوانی ستمی روا گردد، تنها با صدور بیانیه آنرا محکوم می کنند ویااگر خیلی لطف نمایند محلی جهت نگهداری آنها اختصاص می دهند.
بااین حال ، بر هر فرد مسلمانی وظیفه است که به اعمال سفارش شده توسط قرآن و بزرگان دین عمل کنند و از آن جمله رعایت حقوق حیوانات می باشد. به امید آن روز….
نمونه هایی چند از حیوانات در فرهنگ عامه و مثلهای زبان فارسی :
در مورد اسب :
۱ – از اسب افتاد به خر سوار شد تنزل رتبه
۲ – دندان اسب پیشکشی را نمی شمارند.
درمورد گاو : گاوش زایید حادثه جدید .
۱ – تا گوساله گاو شود دل صاحبش آب شود گنایه از صبر بسیار
۲ – گاو خوش آب و علف پرخور.
در مورد پرندگان : ۱ – چوچه پائیزه جوجه بهاره را درس می دهد طفلی که می خواهد پیر مجرب رااغفال کند    2 – خروس بی محل     3 – مرغی که انجیر می خورد نوکش کج است . ۴٫ – کبوتر چاهی آخرش جایش ته چاه است .

خلاصه ای از وظایف سازمان دامپزشکی :
ماده یک : به منظور تامین بهداشت دام کشور و فرآورده های مربوط به آن و پیشگیری و مبارزه با بیماریهای دامی به موجب این قانون سازمان دامپزشکی کشور وابسته به وزارت کشاورزی تاسیس و جایگزین اداره کل دامپزشکی میگردد.
سازمان دامپزشکی کشور که دراین قانون سازمان نامیده می شود ودارای شخصیت حقوقی است و به وسیله یک نفر رئیس از بین دامپزشکانی که دارای دکترا باشد به انتخاب وزیر کشاورزی اداره خواهد شد.
تبصره – سازمان دارای ذیحسابی است که طبق مقررات کانون محاسبات عمومی تعیین خواهد شد.
ماده دو : در این کانون کلمه دام به حیوانات اهلی طیور، ماهی ،زنبور عسل ، کرم ابریشم ، حیوانات آزمایشگاهی و حیوانات باغ وحش اطلاق می شود و مقصود از کنترل بهداشتی بازرسی و اقداماتی است که از لحاظ پیشگیری و مبارزه با امراض دامی و بیماریهای مشترک بین انسان و دام لازم و ضروری است .
ماده سه : وظایف سازمان به شرح زیر است : بررسی بیماریهای دامی ، شناسایی مناطق و منابع آلوده و راه سرایت و طرز انتشار بیماریها تامین بهداشت دام کشور از طریق پیشگیری ومبارزه با بیماریهای همه گیر و قرنطینه ای دام ، همکاری با وزارت بهداری درامر مبارزه با بیماریهای مشترک انسان ودام همچنین کنترل بهداشتی و ورود و خروج دام و فرآورده های خام دامی و نظارت در نقل وانتقال آنها و صدور گواهی بهداشتی دام و فرآورده های خام دامی که به خارج صادر می شود. نظارت بهداشتی چراهگاهها،‌ مراتع ، آبشخورها، محل نگهداری دام و سایر تاسیسات مربوط به بهداشت دام همچنین نظارت برکارخانه های تولید خوراک دام از لحاظ بهداشتی ، نظارت بهداشتی کشتارگاهها و کارخانه های تولید و تهیه فرآورده های خام دامی اظهار نظر و نظارت در مورد ساخت ورود و صدور و فروش انواع دارو ، سرم ، واکسن و مواد بیولوژیکی مخصوص دام مشارکت در کنفرانسهای بین المللی دامپزشکی و اعزام نماینده به این کنفرانسها و همچنین مبادله اطلاعات علمی با مراکز و مراجع دامپزشکی تاسیس و توسعه شبکه های دامپزشکی  و همچنین تربیت کادر فنی در مناطق و مراکز دامداری کشور.
ماده چهار: کلیه صاحبان و مسئولان نگهداری دام و کارگاهها و کارخانه ها و مراکز تهیه و آماده کردن فرآورده های خام دامی موظف به اجرای دستورهای بهداشتی و قرنطینه ای سازمان می باشند.
ماده پنج : سازمان مکلف است به منظور مبارزه با بیماریهای دامی و جلوگیری از سرایت و انتشار آنها اقدامات زیر را به عمل آورد :‌تلقیحات و معالجات دامی وانجام عملیات بهداشتی و قرنطینه ای در موارد لزوم از عبور و مرور ونقل وانتقال دام و فرآورده های خام دامی ممانعت به عمل آورد و مواد آلوده را در صورت لزوم ضد عفونی نموده و آن وسایل و مواد آلوده را با تادیه غرامت خراب یا معدوم نماید.
ماده شش : اشخاصی که در مواقع بروز بیماریهای واگیر دامی موجبات سرایت بیماری را فراهم کنند و یا مانع اجرای وظایف مقرر در ماده پنج این قانون شوند مورد تعقییب قانونی قرار گرفته و به مدت ۳ تا ۶ ماه حبس تادیبی و یا پرداخت جریمه نقدی از پنج هزار ریال تا پنجاه هزار ریال یا به هردو مجازات محکوم خواهند شد.
ماده نه : اشتغال به کار تهیه وترکیب و فروش داروهای ساده ، مرکب ،‌واکسنها ، سرمهای مورد مصرف دامپزشکی مستلزم اخذ پروانه از سازمان است.
ماده ده : تاسیس بیمارستانها و درمانگاههای دامپزشکی و همچنین اشتغال به مایه گویی و درمان دام مستلزم اخذ پروانه از سازمان خواهد بود.
ماده چهارده :‌سازمان مجاز است در مقابل انجام خدمات دامپزشکی وجوه متناسبی با خدمات انجام شده دریافت نماید.
ماده پانزده : در صورت بروز بیماریهای واگیر دامی که به طور غیر مترقبه شایع می شود و هزینه آن در بودجه سازمان منظور نگردیده باشد وزارت کشاورزی موظف به مبارزه فوری است و دولت نیز مکلف است اعتبار لازم را تامین و دراختیار وزارت کشاورزی بگذارد.
ماده هیجده :‌بازرسی و معاینه بهداشتی گوشت در کشتارگاههای کشور از وظایف سازمنا است و شهرداریها و سازمانهای ذیربط مکلفند پرسنل بودجه واعتبار لازم را طبق آئین نامه اجرایی این قانون در اختیار سازمان بگذارند.
آئین نامه بازرسی و معاینه بهداشتی گوشت : این آئین نامه در ۲۱ ماده در مورد بازرسی گوشت در کشتارگاههای کشور تدوین شده است . بنابر مواد  4 و ۶ آن  کلیه دامهای کشتاری باید قبل و بعد از کشتار بوسیله بازرسان بهداشتی مورد بازرسی و معاینه لازم قرار گیرند. لاشه گوشت بهداشتی سالم مهر می گردد.
لاشه گوشت و ضمائم لاشه ناسالم زیر نظر بازرسان ضبط واز مصرف خارج وامحاء می گردد.

خلاصه ای از آئین نامه اجرایی ماده ۱۰ قانون سازمان دامپزشکی .
مواد ۱۰-۱۱ قانون سازمان دامپزشکی کشور
ماده ۱۰ – تاسیس بیمارستانها و درمانگاه های دامپزشکی و همچنین اشتغال به مایه کوبی و درمان دام مستلزم اخذ پروانه از سازمان خواهند بود. درمانگاه ها و بیمارستانهای وابسته به دانشگاهها و موسسات آموزش عالی و تحقیقاتی مشمول این ماده نخواهند بود.
ماده ۱۱ – در صورتی که اشخاص بدون اخذ پروانه از سازمان به مایه کوبی و درمان اشتغال ورزند به تقاضای سازمان مورد تعقیب قرار گرفته و به ۳ تا ۶ ماه حبس تادیبی محکوم خواهند شد.
آئین نامه اجرایی ماده ۱۰ قانون سازمان دامپزشکی کشور برای صدور پروانه های بیمارستان ، درمانگاه ، آزمایشگاه و اشتغال به امور درمانی دامپزشکی.

فصل اول – تعاریف:
    ماده ۱ – بیمارستان دامپزشکی مکانی با فضای مناسب مطابق نقشه استاندارد موجود در سازمان دامپزشکی کشور، با امکانات دامهای کوچک و بزرگ، طیور و … یا هریک از آنها است که دارای امکانات معاینه ، تشخیص ، معالجه ، جراحی دامها ، امکانات آزمایشگاهی برای انجام آزمایشات لازم ، تامین داروهای تجویز شده و در صورت لزوم بستری کردن دامها و اعزام اکیپهای سیار به مناطق تحت پوشش می باشد.
    ماده ۲ – درمانگاه دامپزشکی ، مکانی با فضای مناسب ، طبق نقشه های موجود در سازمان دامپزشکی کشور است که دارای امکانات کافی برای پذیرش دام ، معاینه ، تشخیص ، معالجه سرپائی دامها و در صورت لزوم اعزام اکیپهای سیار به مناطق تحت پوشش میباشد.
    ماده ۳ – آزمایشگاه تشخیص دامپزشکی ، مکانی با فضای مناسب طبق نقشه های موجود در سازمان دامپزشکی کشور و مجهز به لوازم و وسایل فنی و مواد آزمایشگاهی است که در آن آزمایشهای مجاز تشخیص دامپزشکی انجام می شود.
    تبصره – فعالیت بیمارستان ، درمانگاه و آزمایشگاه تشخیص دامپزشکی به صورت اختصاصی ، عمومی یا تخصصی (حسب تخصص دامپزشکان) مجاز است.
    ماده ۴ – پلی کلینیک دامپزشکی ، درمانگاهی عمومی با فضای مناسب و شامل چند بخش اختصاصی است.
    ماده ۵ – نسخه ورقه ای است که در آن تجویز دارو بر اساس معیارهای نسخه نویسی و به زبان لاتین صورت می گیرد و روش تجویز آن به زبان فارسی نوشته می شود.
    ماده ۶ – دامپزشک ، به فارغ التحصیلان رشته های دامپزشکی داخل و خارج از کشور اطلاق می شود که مدرک دکترای دامپزشکی آنها به تایید مراجع ذیصلاح رسیده باشد.
    ماده ۷ – طبقه بندی بیماریها ، گروه بیماریهای (A,B,C) است که بر اساس طبقه بندی موجود در دفتر بین المللی بیماریهای واگیر دام (  OIE ) تعیین می شود.

فصل دوم – هدف و شرایط اشتغال :
    ماده ۸ – هدف از صدور پروانه بیمارستان ، درمانگاه ، پلی کلینیک و آزمایشگاه تشخیص دامپزشکی خصوصی و اشتغال به امور درمانی و مایه کوبی دام ، اجرای سیاستهای سازمان دامپزشکی کشور در جهت ایجاد هماهنگی و نظارت لازم بر فعالیتهای مربوط به بهداشت و درمان دام به منظور حفظ سرمایه دامی کشور و بالا بردن سطح بهداشت عمومی است.
    ماده ۹ – دامپزشکان در صورتی می توانند به حرفه دامپزشکی اشتغال ورزند که پروانه مربوط را از سازمان دامپزشکی کشور دریافت کرده باشند.
    تبصره – شاغلان حرفه های دامپزشکی شاغل در دستگاه های دولتی فقط بعد از ساعت اداری و با رعایت مقررات مربوط می توانند در بخش خصوصی فعالیت کنند.
فصل سوم – دو ماده ۱۰ و ۱۱ که انواع پروانه را توضیح داده است.
فصل چهارم – دارای ۶ ماده ۱۲ الی ۱۷ که شرایط کلی صدور پروانه را توضیح داده است.
فصل پنجم – سایر مقررات :
    ماده ۱۸ – دامپزشکان دارای پروانه مکلفند به ترتیب زیر بروز بیماریهای واگیر را حداکثر ظرف ۲۴ ساعت به نزدیکترین اداره دامپزشکی گزارش کنند.
–    گروه بیماریهای A , B به صورت تلفنی یا تلگرافی.
–     گروه C به وسیله گزارشهای پستی .
ماده ۱۹ – آزمایشهای مربوط به تشخیص بیماری سل ، بروسلوز ، مشمشه و بیماریها دیگری که تحت نظارت و ریشه کنی سازمان دامپزشکی کشور هستند و آزمایشهای مربوط به ترخیص یا صادرات فرآورده های خام دامی و خوراک دام و طیور، همچنین آزمایشهای کنترل کمی و کییفی دارو و مواد بیولوژیک فقط توسط سازمان دامپزشکی انجام می شود.
ماده ۲۰ – چنانچه برای تشخیص بیماریهای تحت نظارت اعلام شده انجام آزمایشهای مخصوص در مناطق و دامداریهایی که در شعاع برنامه ریشه کنی بیماریها قرار نگرفته اند لازم باشد، دامپزشکان دارای پروانه می توانند با موافقت کتبی سازمان دامپزشکی کشور و با در نظر گرفتن کلیه شرایط و مقرراتی که برای کنترل و ریشه کنی بیماریها اعلام شده است ، نسبت به آزمایشات مورد نظر اقدام کنند.
ماده ۲۱ – در موارد اضطرار دارندگان پروانه های دامپزشکی موظفند تا رفع اضطرار با سازمان دامپزشکی کشور همکاری کنند.
ماده ۲۲ – سازمان دامپزشکی می تواند در صورت لزوم نسبت به برگزاری دوره های مختلف بازآموزی اقدام کند. دارندگان پروانه ، موظف به شرکت در برنامه های پیش بینی شده هستند.
ماده ۲۳ – دارندگان پروانه های موضوع این آئین نامه موظفند درصورت معرفی و درخواست کتبی سازمان دامپزشکی کشور کارآموز معرفی و درخواست کتبی سازمان دامپزشکی کشور کارآموز معرفی شده را برای آموزش در قالب تعرفه های موضوع ماده ۱۷ این آئین نامه بپذیرند.

           انواع واحدهای درمانی بر اساس نوع فعالیت آنها
الف – انواع بیمارستان :
۱ – بیمارستان عمومی جهت ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به انواع دام می باشد.
۲ – بیمارستان اختصاصی جهت ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به یک نوع دام ، نظیر بیمارستان دامهای بزرگ و بیمارستان دام کوچک و … می باشد.
۳ – بیمارستان تخصصی جهت انجام یک نوع عملیات روی یک یا چند نوع دام ، نظیر بیمارستان تخصصی ، مامایی و بیمارستان تخصصی جراحی می باشد.
تبصره – منظور از ارائه خدمات بهداشتی و درمانی پرداختن به امور زیر می باشد.
الف – انجام کلیه امور درمانی بمنظور معالجه و تامین سلامت دام بیماری.
ب – انجام امور مامایی و تولید مثل نظیر تلقیح مصنوعی ، انتقال جنین و غیره.
ج – انجام مایه کوبی دامها که بر اساس سیاستهای سازمان دامپزشکی عنداللزوم به بخش خصوصی محول می شود.
د – همکاری و شرکت در اجرای برنامه های مبارزه ، کنترل و پیشگیری از بیماریهای دام بر اساس پیشنهاد و سیاستهای سازمان دامپزشکی کشور.
ه – مسئولیت امور بهداشتی و درمانی دامداریهای صنعتی.
ب – انواع درمانگاه :
۱ – درمانگاه عمومی جهت ارائه خدمات بهداشتی ، درمانی سرپائی انواع دام می باشد.
۲ – درمانگاه اختصاصی جهت ارائه خدمات بهداشتی ، سرپائی یک نوع دام نظیر درمانگاه طیور ، درمانگاه آبزیان ، درمانگاه حیوانات بزرگ و … میباشد.
۳ – درمانگاه تخصصی جهت انجام یک نوع عملیات روی یک یا چند نوع دام نظیر درمانگاه تخصصی مامائی و درمانگاه تخصصی جراحی و … می باشد.
۴ – پلی کلینیک اختصاصی شامل حداقل سه بخش اختصاصی با فضاها و امکانات ویژه جداگانه است که هر بخش آن دامپزشک متخصص خود را خواهد داشت.
۵ – پلی کلینیک تخصصی شامل حداقل سه بخش تخصصی با فضاها و امکانات ویژه جداگانه است که هر بخش آن دامپزشک مختص خود را خواهد داشت.
ج – دفتر خدمات درمانی :
دفتر خدمات درمانی جهت ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به انواع دام در محل دامداری می باشد.
تبصره ۱ – دفاتر خدمات درمانی دامپزشکی مجاز به پذیرش دام بیماری ویا لاشه دام در محل دفتر نمی باشد .
اصول نسخه نویسی
الف – سرنسخه های تجویز دارو باید مطابق نمونه ضمیمه این دستورالعمل و حاوی اطلاعات زیر باشد.
۱ – آرم یا نام بیمارستان یا پلی کلینیک یا درمانگاه برای نسخ دامپزشکان شاغل در آنها .
۲ – نام کامل دکتر دامپزشک .
۳ – کد مخصوص دامپزشک .
۴ – نام دامدار .
۵ – محل دامداری
۶ – نوع دام
۷ – تعداد دام بیمار
۸ – جنس و سن دام
۹ – تعداد دام دامداری
۱۰ – تاریخ مراجعه
۱۱ – شماره تسلسل نسخه
۱۲ – مهر وامضای دامپزشک معالج
۱۳ – حروف RP.
۱۴ – نشانه دفتر کار یا درمانگاه بیمارستان ویا شماره تلفن در زیر نسخه
۱۵ – عبارت لطفا هنگام مراجعه نسخه را همراه داشته باشید در قسمت پائین سر نسخه .
ب – هر نسخه در ۳ برگ و ۳ رنگ مختلف تنظیم شده که یک برگ آن جهت دامدار یک برگ برای داروخانه ویا ازمایشگاه و یک برگ دیگر به بایگانی دامپزشک اختصاص می یابد.
در مواردی که دارو در دفترچه های مختص دامداری یا مرغداری تجویز می شود نسخه دوم باید توسط دامپزشک برداشته و بایگانی گردد.
ج – اسامی داروها می بایست براساس نام ژنریک وبه صورت لاتین نوشته شود.
د- رعایت موارد زیر ضروری است :
۱ – عدم تنظیم نسخه وتجویز دارو بدون معاینه دام بیمار.
۲ – استفاده از آزمایشگاه جهت تشخیص قطعی بیماری و عامل آن ( موکدا توصیه میشود)‌و تجویز دارو براساس تشخیص قطعی و یافته های آزمایشگاهی .
۳ – رعایت تقدم عدم تناقضات دارویی و تاثیرات جانبی داروها .
۴ – رعایت تناسب داروی تجویز شده با وضعیت ( سن ، جنس ووزن ) حالتهای عمومی تعداد دامهای بیمار وغیره .
۵ – تفهیم و توجیه دامدار در مورد چگونگی کاربرد صحیح داروهای تجویز شده .

سیستم اطلاع رسانی
۱ – دامپزشکان داروی پروانه واحدهای دامداری موظف به ثبت گزارش کارکرد روزانه خود در دفتر مخصوص بوده و گزارش ماهیانه را نیز می بایستی طبق فرم شماره (۸)‌به شبکه دامپزشکی محل ( شهرستان )‌ارسال نمایند.
۲ – بیماریهای طبقه بندی شده با توجه به اولویتهای کشورمان و لیست OIE که توسط سازمان دامپزشکی تنظیم شده و ضمیمه این دستورالعمل است وهمچنین بیماریهای اگزوتیک منطقه را علاوه بر گزارش ماهیانه می باید بلافاصله و ظرف ۲۴ ساعت پس از مشاهده تشخیص ویاحتی مشکوک شدن به آن به طور جداگانه به شبکه دامپزشکی شهرستان یااداره کل دامپزشکی استان بصورت فاکس یا تلفنگرام اطلاع داده شود.
۳ – شبکه دامپزشکی شهرستان پس از بهره برداری از گزارشات ارسالی دامپزشکان بخش خصوصی آنها را تنظیم وبه اداره کل دامپزشکی استان ارسال خواهد داشت .
۴ – اداره کل دامپزشکی استان باید بیماریهای طبقه بندی شده و اگزوتیک شایع در منطقه را سریعا علاوه بر انعکاس به سازمان از طریق شبکه های دامپزشکی شهرستانها به دامپزشکان بخش خصوصی استان اعلام نماید.
۵ – اداره کل دامپزشکی استان گزارشات واصله از دامپزشکان بخش خصوصی را پس از بهره برداری بخشهای ذیربط خود از طریق اداره دارو درمان و آزمایشگاهها جمع بندی و در فرمهای مربوطه (‌22و۲۱ )‌ماهانه به سازمان دامپزشکی ارسال خواهد داشت .
۶ – دامپزشکان بخش خصوصی می باید در پروژه های تعقیب و مراقب Survellance که توسط اداره کل دامپزشکی استان اعلام می شود به نحو مقتضی شرکت وهمکاری نمایند.
۷ – اداره کل دامپزشکی استان موظف است اطلاعات واصله از کانون یابی وآنالیز اطلاعات بیماریها را بنا به درخواست دامپزشکان بخش خصوصی در اختیار آنان قرار دهد.
۸ – در صورتی که دامپزشکان دارای پروانه بخواهند ازوضع بیماریهای تحت کنترل منطقه مورد عمل خود اطلاع حاصل کنند . می توانند اطلاعات لازم را با درخواست کتبی از شبکه دامپزشکی محل دریافت نمایند.

وظایف و تعهدات
وظایف و تعهدات دامپزشکی بخش خصوصی
دارندگان پروانه بیمارستان درمانگاه واشتغال به امور درمانی دارای وظایف و تعهدات زیر می باشند:
۱ – ملزم به اجرای کلیه مفاد آئین نامه اجرایی ماده ۱۰ قانون سازمان دامپزشکی و همچنین کلیه بخشنامه ها و دستورالعملهای فنی صادره از طرف سازمان دامپزشکی می باشند.
۲ – نسخ و دفاتر ثبت معالجات و کارکرد روزانه خودر ا طبق نمونه ای که ضمیمه این دستورالعمل است تنظیم نمایند.
۳ – گزارش عملیات درمانگاهی خود را می بایست بطور ماهانه و طبق فرمهایی که نمونه آن ضمیمه این دستورالعمل است به شبکه دامپزشکی استان تسلیم واداره کل مراتب را به سازمان دامپزشکی منعکس نماید.
۴ – هرنوع گواهی نظیر مایه کوبی مرگ سقط جنین و بیماری را می یابد در دو برگ تنظیم کرده یک برگ به صاحب دام تسلیم نموده و برگ دیگر را برای ثبت در دفتر معالجات وکارکرد روزانه نزد خود نگهداری نماید.
۵ – برگ سوم نسخه وبرگهای دوم گواهیهای صادره و دفاتر معالجات و کارکرد روزانه را باید برای مدت حداقل سه سال نگهداری نمایند تا در صورت مراجعه بازرسان سازمان دامپزشکی به آنها ارائه گردد.
۶ – در صورت مشاهده دام مشکوک ویا مبتلا به یکی از بیمارهای ویروسی واگیردار ( طاعون و شبه طاعون )‌و بیماریهای غیر بومی وغیر قابل درمان می بایست پس از  دادن دستورات بهداشتی مراتب را بلافاصله به نزدیکترین واحدهای تابعه اداره کل دامپزشکی استان اطلاع دهند و حق مداوای دام را قبل از انجام اقدامات لازم بهداشتی و پیشگیرانه توسط واحدهای مذکور ندارند.
۷ – لیست دامداریها و مرغداریهای تحت پوشش خود را به اداره کل دامپزشکی استان و شبکه دامپزشکی محل کار خود اطلاع دهند.
۸ – پلی کلینیکها درمانگاهها و دفاتر اشتغال به امور درمانی موظفند ساعات کار خود را در محل کار نصب نمایند.
۹ – بیمارستانها تعطیل بردار نبوده و می بایست بطور شبانه روزی باز و آماده پذیرش دامهای بیمار و ارائه خدمات درمانی به آنها باشند.
۱۰ – پلی کلینیکها و درمانگاهها و دفاتر اشتغال به امور درمانی در تمام اوقات شبانه روز و ایام تعطیل موظف به ارائه خدمات درمانی به موارد اضطراری مراجعه شده به آنها می باشند . بنابراین لازم است آدرس و تلفن خود را برای مراجعات اضطراری مشخص و در معرض دید و اطلاع دامداران قرار دهند.
۱۱ – دارندگان پروانه های نیمه وقت در ماموریتها و اوقات موظف اداری مجاز به کار و فعالیت درمانی خصوصی نمی باشند.
۱۲ – مسئول بیمارستان و یا پلی کلینیک می بایست قبلا عدم حضور خود ویا دامپزشکان شاغل در بیمارستان و یا پلی کلینیک و مدت آن را (‌که نباید بیش از ۳ ماه باشد)‌به اداره و شبکه دامپزشکی استان اعلام و دامپزشک واجد شرایط دیگری را بعنوان جانشین معرفی نماید.
بدیهی است دامپزشک جانشین در مدت مذکور پاسخگوی تعهدات صاحب پروانه خواهد بود . مرخصی و عدم حضور دامپزشکان باید طوری تنظیم شود که باعث اختلال جدی در کار بیمارستان ویا پلی کلینیک ویا تعطیلی آن نگردد.
۱۳ – دامپزشکان دارای پروانه درمانگاه و اشتغال به امور درمانی در صورتی که بهر دلیل نتوانند برای کوتاه مدت در محل کار خود حاضر شوند می بایست عدم حضور خود و مدت آن را قبلا به اداره کل دامپزشکی استان اعلام و پس از هماهنگی لازم جهت ارائه خدمات جایگزین اقدام به تعطیل مرکز درمانی خود نمایند و مدت تعطیلی نباید از سه ماه تجاوز کند. ضمنا تلفنهای تماس ضروری را باید به اداره کل دامپزشکی استان اعلام نمایند.
۱۴ – دامپزشکان دارای پروانه که جهت ادامه تحصیل ویا معالجه (‌در داخل یا خارج کشور)‌ مجبور به تعطیلی محل کار خود هستند باارائه گواهی های معتبر با مجوز اداره کل دامپزشکی استان برای همان مدت محل کار خود را تعطیل و پس از مراجعت با لحاظ مدت اعتبار پروانه خود مجاز به بازگشایی مجدد آن می باشند.
۱۵ – پروانه را در محل مناسب و قابل دید نصب نمایند.
۱۶ – نام مناسبی جهت بیمارستان ویا درمانگاه خود انتخاب نمایند. دارندگان انواع پروانه حق استفاده از نام و عنوان دیگری غیر از آنچه در پروانه قید گردیده را ندارند.
۱۷ – نرخ و تعرفه های خدمات درمانگاهی در مدخل درمانگاه یا بیمارستان و یا دفتر اشتغال به امور درمانی به نحوی نصب گردد که برای مراجعه کنندگان قابل رویت باشد.
.۱۸ – پلی کلینیکها درمانگهها و دفاتر اشتغال به امور درمانی مجاز به انجام آزمایشات پاراکلینیکی ( به استثناء تبصره ۴ بند ب بخش اول )‌نمی باشند. همچنین مسئولین داروخانه ها و آزمایشگاههای دامپزشکی حق دخالت درامور درمانی و نسخه نویسی را ندارند.
۱۹ – افراد غیر مجاز را که در امر درمان و مایه کوبی دامها دخالت می کنند به اداره کل دامپزشکی استان و مراجع قانون معرفی کنند.
۲۰ – در موارد خاص همه گیری بیماریها در صورتی که سازمان دامپزشکی لازم بداند دامپزشکان دارای پروانه موظفند همه گونه همکاری باادارات کل دامپزشکی استانها و واحدهای تابعه آنها داشته باشند.
۲۱ – برحسب ضرورت سازمان دامپزشکی می تواند برای انجام امور مایه کوبی تشخیص و کنترل و ریشه کنی بیماریها و انجام سایر خدمات دامپزشکی طبق ضوابط جداگانه ای با پرداخت حق الزحمه وانعقاد قرارداد با دارندگان پروانه های درمانی از خدمات دامپزشکی طبق ضوابط جداگانه ای با پرداخت حق الزحمه وانعقاد قرارداد با دارندگان پروانه های درمانی از خدمات آنها بعنوان نیمه وقت و یا تمام وقت استفاده نماید و دامپزشکان دارای پروانه موظف به همکاری دراینگونه موارد می باشند.

تعهدات اداره کل دامپزشکی استان و سازمان دامپزشکی کشور :
۱ – اداره کل دامپزشکی استان موظف است همراه با فعالیت دامپزشکی بخش خصوصی و متناسب با فعالیت و  توان خدمات رسانی آنها در هر منطقه کلیه خدمات درمانی درمانگاه اداره کل از قبیل جراحیها مامائی ، تشخیص آبستنی ، نسخه نویسی و غیره در محل دامداری یا درمانگاه را قطع نمایند.
بدیهی است این درمانگاهها بعنوان مراکز تشخیص و بیماری یابی بویژه بیماریهای ناشناخته و واگیر دام در مواردی که بخش خصوصی قادر به تشخیص و درمان آن نمی باشند وبه درمانگاه اداره ارجاع داده می شوند فعالیت خواهند نمود.
۲ – اداره کل دامپزشکی استان موظف به ایجاد جاذبه و زمینه مناسب جهت فعالیت دامپزشکان بخش خصوصی در مناطق مختلف استان می باشد.
۳ – ادارات کل دامپزشکی استانها موظفند به منظور حمایت از متقاضیان و دریافت کنندگان احداث و تجهیز بیمارستان پلی کلینیک ، درمانگاه به مراجع ذیربط معرفی کرده و پیگیریها لازم راانجام دهند.
۴ – اداره کل دامپزشکی استان می تواند داروهای دامی مورد نیاز و مصرف پلی کلینیکها و درمانگاهها و دفاتر خدمات درمانی را براساس عملکرد ماهانه و نسخ  آنها دراختیار آنان قرار دهد .
۵ – سازمان دامپزشکی در جهت تامین احتیاجات بیمارستانها ، پلی کلینیکها و درمانگاهها از نظر وسایل فنی در حد مقدور اقدامات لازم راانجام خواهد داد.
۶ – سازمان دامپزشکی و یاادارات کل دامپزشکی استانها راسا و یا در صورت درخواست کتبی دراندگان پروانه متناسب با امکانات ویا برنامه های خود دوره های باز آموزی برای آنها تدارک خواهند دید .
۷ – اداره کل دامپزشکی استان می بایست از طرق مناسب و ممکن آدرس و مشخصات بیمارستانها ، پلی کلینیکها ، درمانگاهها و دامپزشکان آزاد را به اطلاع عموم دامداران استان برساند.
۸ – اداره کل دامپزشکی استان موظف است حداقل هر سه ماه یکبار با دامپزشکان شاغل در بخش خصوصی تشکیل جلسه داده و موضوعات مختلف ذیربط مانند بخشنامه ها ،‌دستورالعملها ، سیاستهای سازمان و مشکلات را مطرح و پیشنهادات و نظرات آنان را اخذ و طی صورتجلسه ای به سازمان دامپزشکی کشور ارسال دارند.
۹ – اداره کل دامپزشکی استان می بایست کلیه گزارشات ارسالی توسط دامپزشکان بخش خصوصی را در اختیار واحدهای ذیربط اداره کل قرار داده و پس از بهره برداری مناسب و جمع بندی نموده و به دفتر دارو درمان و آزمایشگاههای سازمان ارسال دارد.
۱۰ – اداره کل دامپزشکی استان و ادارات تابعه موظفند براساس مفاد قانون مواد ۱۰ ،۱۱،۱۲ قانون سازمان دامپزشکی کشور باافرادی که بدون مجوز در امر درمان و یا مایه کوبی دامها دخالت می کنند برخورد کرده آنها را تحت پیگرد قانونی قراردهند.
 
اهداف و وظایف و اختیارات سازمان نظام دامپزشکی
    قانون تاسیس نظام دامپزشکی جمهوری اسلامی ایران

 

               بسمه تعالی             شماره ۲۶۰۰۶
        وزارت جهاد سازندگی             تاریخ : ۷۹٫۹٫۱۳
    قانون تاسیس سازمان نظام دامپزشکی جمهوری اسلامی ایران که در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ هجدهم آبان ماه سال یکهزار و سیصد و هفتاد و شش مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ ۷۶٫۸٫۲۱ به تایید شورای نگهبان رسید و طی نامه شماره ۱۶٫۰۶  ق مورخ ۷۶٫۹٫۸٫ واصل گردیده است به پیوست جهت اجرا ابلاغ می گردد.
                سید محمد خاتمی
                رئیس جمهور
اهداف وظایف و اختیارات
ماده ۱ – سازمان نظام دامپزشکی جمهوری اسلامی ایران که در این قانون به اختصار سازمان نامدیه می شود سازمانی است دارای استقلال مالی، شخصیت حقوقی مستقل غیر دولتی که به منظور رسیدن به اهداف و انجام وظایف مقرر دراین قانون تشکیل می شود.
ماده ۲ – اهداف سازمان عبارتند از :
۱ – تلاش در جهت ارتقای اخلاق حرفه ای در کلیه امور دامپزشکی در چارچوب ارزشهای عالیه اسلام.
۲ – تلاش در جهت حفظ شئون حرفه دامپزشکی.
۳ – تلاش در جهت پیشبرد و اصلاح امور دامپزشکی.
۴ – تلاش در جهت حسن اجرای وظایف فنی و حرفه ای دامپزشکان و سایر رده های حرفه دامپزشکی.
۵ – تنظیم روابط حرفه ای بین دامپزشکان و سایر رده های حرفه دامپزشکی.
۶ – حفظ و حمایت از حقوق صنفی دامپزشکان و سایر رده های حرفه دامپزشکی در برابر اشخاص حقیقی و حقوقی.
۷ – حفظ و حمایت از حقوق اشخاص حقیقی و حقوقی که به نحوی از خدمات حرفه دامپزشکی بهره مند می شوند.
۸ – تلاش در جهت همکاری هر چه بیشتر شاغلان حرفه دامپزشکی با دستگاه های اجرائی دولتی به منظور ارتقاء بهداشت عمومی.
۹ – تلاش در جهت دستیابی به آخرین یافته های علمی و تکنولوژیک دامپزشکی.
۱۰ – تلاش در جهت حسن اجرای مقررات و قوانین مربوط به امور دامپزشکی.
ماده ۳ – وظایف و اختیارات سازمان به شرح زیر تعیین می شود:
۱ – همکاری و هماهنگی با مراجع ذیربط برای گسترش و پیشبرد فعالیتهای علمی و تحقیقاتی در امور دامپزشکی.
۲ – همکاری با مراجع ذیربط برای تعیین و تنظیم و اجرای صحیح تعرفه های خدمات دامپزشکی.
 3 – همکاری با دستگاه های ذیربط به منظور حسن اجرای مقررات و قوانین مربوط به امور دامپزشکی .
۴ – همکاری با مراجع ذیربط در اجرای برنامه های بازآموزی و نوآموزی مستمر دامپزشکان و سایر رده های حرفه دامپزشکی در جهت رشد و دستیابی به آخرین یافته های علمی و تکنولوژیک دامپزشکی.
۵ – اظهارنظر مشورتی در زمینه تدوین پیش نویس لوایح ، تصویب نامه ها و آئین نامه های مرتبط به امور دامپزشکی که از مراجع ذیصلاح ارجاع شده باشد.
۶ – تدوین دستورالعملها و ضوابط خاص صنفی مربوط به استاندارد کردن فعالیتهای مختلف دامپزشکان و سایر رده های حرفه دامپزشکی.
۷ – صدور کارت عضویت و اعطای شماره نظام دامپزشکی به دامپزشکان عمومی و متخصصان عضو.
۸ – رسیدگی به تخلفات صنفی و حرفه ای شاغلان حرفه دامپزشکی که عنوان جرائم عمومی را نداشته باشند از طریق هیاتهای ذیربط سازمان طبق مقررات مربوطه.
۹ – همکاری در جهت جلوگیری از دخالت اشخاص حقیقی و حقوقی غیرمجاز در حرفه دامپزشکی.
۱۰ – همکاری با مراجع ذیربط در تعیین میزان مالیات و عوارض موسسات و شاغلان حرفه دامپزشکی.
۱۱ – همکاری با مراجع ذیربط در ارائه خدمات امدادی دامپزشکان به هنگام بروز حوادث غیرمترقبه از طریق بسیج اعضاء .
۱۲ – همکاری با مراجع ذیصلاح در جهت رسیدگی به تخلفات و جرائم شاغلان حرفه دامپزشکی و اظهارنظرهای کارشناسی مشورتی در این رابطه به مراجع ذیربط.
۱۳ – اعلام نظر کارشناسی و تخصصی به مراجع ذیصلاح قضائی در رابطه با رسیدگی به تخلفات غیرصنفی و غیرحرفه ای و جرائم شاغلان حرفه دامپزشکی.

نقش دامپزشکی در اعتلای سطح بهداشت جامعه
از سالهای پیش از این ، دامپزشکان کمکهای زیادی در رابطه با بهداشت انسان کرده اند از زمانهای بسیار دور رابطه بین بیماریهای انسان و حیوان مشخص بوده و ارسطو بیماری هاری را در رابطه با حیوان و انسان معرفی کرده است و حتی انسان های اولیه نیز ارتباط مابین بیماریهای انسان و حیوانات را می دانستند بطوری که قبایل ماسائی آفریقای شرقی از خوردن گوشت حیوانات تلف شده خودداری کرده و مصرف این نوع گوشتها را باعث بیماری می دانستند.
مطالعه و شناخت علمی بیماریهای مشترک انسان و دام به سبک جدید از قرن نوزدهم میلادی توسط آسیب شناس معروف آلمانی (رادولف ویرشو) متداول شد و مبنای جدید پیدا کرد و برای اولین بار این فرد که یک دامپزشک بود ، لفظ بیماریهای مشترک انسان و دام یا (زئونوزها) را در متون پزشکی رایج نمود.
کمیته مشترک کارشناسان سازمان خواربار کشاورزی ملل متحد و سازمان جهانی بهداشت در سال ۱۹۷۴ در ژنو ، واحد دامپزشکی در خدمت بهداشت همگانی چنین تعریف کرده است: دامپزشکی در خدمت بهداشت همگانی عبارت است از آن قسمت از فعالیتهای بهداشتی که با استفاده از منابع ، اطلاعات و تخصص های دامپزشکی به منظور حفظ و ارتقای تندرستی انسان انجام می گیرد. مهمترین بخش دامپزشکی در خدمت بهداشت همگانی هر جامعه مبارزه ، کنترل و ریشه کنی بیماریهای مشترک انسان و دام است که در این مقوله به مهمترین بیماریهای مشترک نظیر تب مالت (بروسلوز)، هاری ، سیاه زخم ، سل و مسمومیتهای غذایی ناشی از فرآورده های دامی باید اشاره نمود.
ناگفته نماند که مروری بر فهرست بیماریهای شناخته شده مشترک انسان و دام نشان میدهد که تاکنون بالغ بر ۲۰۰ بیماری مشترک در سطح جهان مورد تایید دانشمندان و پژوهشگران پزشکی و دامپزشکی قرار گرفته و در آینده نزدیکی امکان دارد چند بیماری مرموز دیگر نظیر (جنون گاوی) و (بیماری ویروسی برنا) به فهرست این بیماریها اضافه شود.
بدون شک پژوهش و آموزش عمومی در این راستا بس سازنده است و در سطوح دانشگاهی چنانچه دربرنامه آموزشی پزشکان و سایر رده های حرفه پزشکی و همچنین دامپزشکان و سایر رده های حرفه دامپزشکی درس بیماریهای مشترک انسان و دام الزامی شود در دراز مدت اثرات بسیار مطلوب خواهد داشت. بدین لحاظ نقش دامپزشکی در بهداشت موادغذایی خصوصا” با منشاء دامی بسیار مهم است.
از آنجا که در چند ماده قانون وظایف سازمان دامپزشکی به این اقدامات اشاره گردیده است. مثلا” در ماده دو پس از تعریف کلمه دام مقصود از کنترل بهداشتی را اینگونه تعریف نموده است که : بازرسی و اقداماتی  است که از لحاظ پیشگیری و مبارزه با امراض دامی و بیماریهای مشترک بین انسان و دام لازم و ضروری است و یا در ماده ۱۸ می گوید: بازرسی و معاینه بهداشتی گوشت در کشتارگاههای کشور از وظایف سازمان دامپزشکی است و…
بر اساس آئین نامه بازرسی و معاینه بهداشتی گوشت آمده است که: کلیه دام های کشتاری باید قبل و بعد از کشتار بوسیله بازرسان بهداشتی مورد بازرسی و معاینه قرار گرفته و لاشه گوشت بهداشتی سالم مهر می گردد، لاشه گوشت و ضمائم لاشه ناسالم زیرنظر بازرسان ضبط و از مصرف خارج و امحاء می گردد. اینجاست که یک دامپزشک نقش خود را ایفا میکند و به قول یکی از بزرگان ، اگر یک دامپزشک کارش را خوب انجام دهد کمتر نیاز به پزشک می شود.
دامپزشکی با تامین بهداشت حیوانات مبارزه با بیماریهای مشترک و تامین بهداشت مواد غذایی دامی بر علیه دو دشمن بشر یعنی گرسنگی و بیماری عمل می نماید و در خاتمه میتوان گفت که دام سالم ، غذای سالم ، اسنان سالم۱٫
 
دامپزشکی در خدمت بهداشت عمومی
مقدمه
از جنبه های مختلف ، بهداشت عمومی جوامع انسانی مدیون خدمات دامپزشکی میباشد. اگر در برنامه ریزی های اجتماعی و سیاسی نقش تمام عوامل موثر در بهداشت و سلامتی جامعه به طور واقع بینانه در نظرگرفته شود سرمایه گذاری کافی در بخش دامپزشکی اجتناب ناپذیر است
در این صورت است که استقلال و آبادانی کشور از منظر امنیت و سلامتی غذا کاهش بار بسیاری از بیماریهای مهلک و پر هزینه و حفظ محیط زیست به مخاطره نخواهد افتاد.
این اهمیت باعث گردیده امروزه مباحث تخصصی و رشته های دانشگاهی متعددی در هریک از زیر گروههایی که دامپزشکی می تواند در بهداشت عمومی نقش داشته باشد وجود داشته و مورد توجه سیاستگزاران بسیاری از ممالک قرار گرفته است . در نوشتار حاضر به اجمال نقش دامپزشکی در بهداشت عمومی واقدامات دولت دراین خصوص مورد بحث قرار گرفته است ۱ – امنیت غذایی ( Food Security.) و سلامتی غذا (Food Safety )
امروزه دسترسی همگان به مواد غذایی و اطمینان از سالم بودن آن یکی از دغدغه های دولتها سازمانهای بین المللی بهداشتی و تجارتی است .
عوامل آلودگی غذایی که کلیه اقشار جامعه در هر گروه سنی به خصوص گروه با ریسک بالا ( کودکان )‌را در مخاطره قرار می دهند شامل باکتریها ویروسها وانگلها می باشند.این آلودگیها می توانند اولیه ویا ثانویه باشند و درانسان ایجاد بیماریهای عفونی و یا توسط سموم مترشحه باکتریها ایجاد مسمومیت نمایند به گونه ای که مسمومیتهای ایجاد شده توسط میکروارگانیسمها به مراتب بیشتر از مسمومیتهای شیمیایی رخ می دهند.
در سالهای اخیر نگاه ویژه ای به بحث امنیت و سلامت غذا ( دسترسی به غذای کافی و سالم )‌می شود به طوری که روشهای نوین تضمین ایمنی مواد غذایی مانند Risk Analysis ( تجزیه و تحلیل عوامل خطر )‌شناسایی نقاط بحرانی و برقرار نمودن کنترل و پایش نقاط بحرانی یا HACCP در کل زنجیره تولید تا مصرف جایگزین روشهای کنترل سنتی شده اند تا اطمینان حاصل گردد که مواد غذایی سالم به دست مصرف کننده برسد.
علاوه بر موارد فوق ، مخاطرات دیگری مانند باقایای داروهای دامپزشکی سموم دفع آفات ، حشره کش ها ، قارچ کش ها و جونده کش ها ، مواد شیمیایی دیگر مانند فلزات آرسنیک ، کادمیوم ، کرومیوم ، سرب نیکل ، جیوه و آنادیوم ، مس و….
وعوامل آلوده کننده محیطی نظیر مواد رادیواکتیو به این مخاطرات افزودند که اهمیت آنها کمتر از مخاطرات بیولوژیک نیست این مخاطرات می توانند منجر به سرطانها و ناهنجاریهایی در انسان گردند چرا که برخی از این عوامل مخاطره آمیز هپاتوتوکسیک ،‌موتاژلیک ، تراتوژنیک و کارسینوژنیک ( سرطان زا )‌هستندکه  دراثر تجمع آنها در بدن اثرات آنها ظاهر می گردد.
بقایای آنتی بیوتیکهای مورد مصرف در دامپزشکی (‌در اروپا ۴۰ درصد داروهای دامپزشکی مورد مصرف را تشکیل می دهند ) به راحتی از طریق فرآورده های دامی به انسان منتقل واولین عارضه ایجاد مقاومت در باکتریهای بیماری زاست به طوری که بسیاری از آنتی بیوتیکهای انسانی در مقابل عوامل بیماریزا کارآیی لازم را از دست می دهند.
استفاده از مواد افزایش دهنده رشد نظیر هورمونها ، آنتی بیوتیکها و… همه وهمه از جمله مسائل مهم در بهداشت عمومی است که مسئولیت کنترل آنها به عهده HPV یا بهداشت عمومی دامپزشکی می باشد.
۲ – زئونوزها Zoonoses
    بیماری قابل انتقال از حیوانات به انسان Transmissible to man
تعریف :
برای زئونوزها تعاریف مختلفی وجود دارد .
زئونوزها عفونتهایی هستندکه در طبیعت بین انسان وحیوانات مهره دار پست تر مشترکند.
یا براپایه تعریف سازمان جهانی بهداشت WHO  زئونوزها عفونتهایی هستند که به طور طبیعی بین انسان و حیوانات مهره دار پست تر قابل انتقال هستند.
زئونوزها مستقیم Direct Zoonoses : بیماریهایی هستند که به وسیله تماس یا توسط حامل (‌مواد بیجان )‌منتقل شده واز نظر بیولوژیکی تنها به یک مخزن مهره دار برای بقاء یا حفظ سیکل عفونی در طبیعت نیاز دارد نظیر هاری ، بروسلوز، سل ، پاستورلوز، شارین و…
سیکلوزئونوزها Cyclozoonoses: بیماریهایی هستند که از نظر بیولوژیکی حداقل به دو مخزن مهره دار نیاز دارند نظیر تینازیس و هیداتیدوز.
متازئونوزها : Metozoonoses: بییماریهایی هستند که توسط وکتورها یا بی مهره ها یا بند پایان به میزبانان مهره دار منتقل می شوند و تکامل سیکل عفونی وابسته به ناقل بی مهره یا به عبارت دیگر میزبانهای واسط می باشند نظیر فاسیولیازیس ، تب خونریزی دهنده کریمه – کنگو، تب دره ریفت ، پیروپلاسموزو…
ساپروزئونوزها Saprozoonoses: بیماریهایی هستند که به عنوان مخزن به مواد بیجان یا مواد ارگانیک نیاز دارند نظیر بوتولیسم ، کزاز ، آسپرژیلوزو… یا به بیانی دیگر:
آنترویوزئونوزها: بیماری های حیوانات که به انسان سرایت می کنند مانند بروسلوز و سل گاوی .
زئوآنتروپونوزها: بیماری های انسان که به حیوانات سرایت می کنند مانند سل انسانی .
آمفیکسنوزها: بیماری هایی کههم از حیوانات به انسان و هم از انسان به حیوانات سرایت می کنند مانند سالمونلوز.
با پیشرفت دانش پزشکی و دامپزشکی و فراهم شده امکانات تشخیصی روزبه روز زئونوزهای بیشتری مورد شناسایی قرار می گیرند .
زئونوزها یا بیماری های قابل انتقال بین حیوان و انسان از طرق مختلف بهداشت و سلامتی انسان راتهدید می نمایند. برای پی بردن به اهمیت نقش سلامتی حیوانی در سلامتی انسان کافی است تعریف سازمان جهانی بهداشت از سلامتی یا تندرستی را موردتوجه قرا ردهیم :
سلامتی یا تندرستی تنها به نبود صرف بیماری یا جراحت اطلاق نمی شود بلکه تندرستی حالتی از رفاه کامل جسمی روانی و اجتماعی است.
کمکهایی که دامپزشکی می تواند برای رسیدن به هدف سازمان جهانی بهداشت ارائه دهد مختصرا در تعریف دامپزشکی در خدمت بهداشت عمومی VHP آمده است :
تمامی کوششهای اجتماعی تاثیرپذیر و تاثیر گذار به وسیله هنر وعلم دامپزشکی برای دستیابی به پیشگیری از بیماری محافظت از زندگی وافزودن رفاه و سودمندی انسان است .
تنوع بیماری های قابل انتقال بین انسان و حیوان از جمله :
باکتریایی :
شارین ( سیاه زخم ) ، بروسلوز (‌تب مالت )‌، سل گاوی، مشمشه ۰ سراجه )‌لپتوسپیروز، کزاز، سالمونلوز، شیگلوز، کلی باسیلوز، استریتوکوکوز، لیستریوز، بوتولیسم ، کلامیدیوز ( پسیتاکوز)، تولارمی ، تب کیوو….
ویروسی :
هاری ، تبهای خونریزی دهنده ویروسی (‌تب خونریزیدهنده کریمه – کنگو ، تب دره ریفت و…)، آنسفالوپاتی اسفنجی شکل گاوی (‌جنونی گاوی )‌، آنفلوانزا، تب زرد، آنسفالیتهای ویروسی و…
انگلی و قارچی :
اکینوکوکوز ( هیداتیدوز )‌، سیستی سرگوز ( تینازیس)‌، میازیس ، لیشمانیوز، جلدی و احشایی ، توکسوپلاسموز، فاسیولوز، فاسیولوپسیازیس ، دیکروسلیوز، تریشینوز، ترپانوزومیازیس، آنیزاکیازیس ، آسپرژیلو مایکوتوکسیکوز، کاندیدوز، کریپتوسپوریدیوز، بابزیوز، ژیادربازیس ، شیستوزومیازیسو…
۳ – بیماریهای عفونی نوپدید و بازپدید:
بنا بر تعریف سازمان بهداشت جهانی بیماریهای عفونی نو پدید و باز پدید Emerging Infectious) به بیماریهایی اطلاق می شوند که در طی دو دهه اخیر در جهان افزایش یافته و بر پایه بررسیهای آماری در آتیه نزدیک افزایش خواهند یافت .
عوامل بیماری زا از طریق مختلف توسط انسانها حیوانات پرندگان بندپایان ،‌حشرات ، مواد غذایی ، هوا ، آب و… از نقطه ای به نقاط دیگر منتقل شده و در برابر خود مرزی نمی شناسند که برای عبور از آن مجوز و پاسپورت بخواهند وعلیرغم پیشرفتهای حاصله درعلوم بشر خودر ا در مقابل میکروارگانیسمها هنوز هم ناتوان و ضعیف احساس می کند و هر واقعه بیماری در هر گوشه ای از جهان می تواند بالقوه برای همه جهان خطر آفرین باشد.
از طرفی دیگر در طی سالهای اخیر موضوع جهانی شدن Golobalizaion)() از ابعاد مختلف مورد بحث است که جهانی شدن بیماریها متعاقب جهانی شدن تجارت دام و فرآورده های دامی نیز یکی از ابعاد این موضوع است .
بیماری جنون گاوی (BSE) در سال ۱۹۸۶ برای اولین بار در یک مزرعه در انگلستان گزارش گردید. قبل از سال ۱۹۸۶ هیچکس شناختی از جنون گاوی نداشت وهیچکس فکر نمی کرد که این بیماری در شروع قرن بیست و یکم به عنوان یکی از معضلات پیچیده و بغرنج بهداشتی واقتصادی و حتی اجتماعی و سیاسی مطرح باشد.
از سال ۱۹۸۶ تاک نون بیش از ۱۸۳۰۰۰ مورد بیماری در جمعیت گاوی اروپا و حتی خارج از قاره اروپا در ژاپن گزارش گردیدها ست .
شکل جدید بیماری کروتزفیلد جاکوب (vCID) برای اولین بار در سال ۱۹۹۶ در انسان در انگلستان گزارش شد. از ۱۰۵ مورد گزارش شده بیماری تا ژوئن ۲۰۰۱،۱۰۱ مورد در انگلستان ۳ مورد در فرانسه و ۱ مورد در ایرلند بوده است . اشکال پاتولوژیک vCID در مغز انسان و BSE در مغز گاو مشابه می باشند.
در اگوست ۱۹۹۹ ( مردادما ه ۱۳۷۹ ) بیماری ویروس نیل غربی West NILE Virus در منطقه ای به وسعت ۱۰ کیلومتر در شهر نیویورک مشاهده شد. درعین حال که این بیماری برای اولین بار در سال ۱۹۳۷ در قسمت غربی رودخانه نیل گزارش و در اوگاندا ایجاد بیماری نموده بود.
برپایه اعلام سازمان خواربار و کشاروزی ملل متحد (FAO) تب خونریزی دهنده کریمه – کنگو در بیش از ۳۴ کشور جهان در قاره های آسیا ، آفریقا و اروپا بالقوه آندمیک می باشد.
بیماری تب دره ریفت در سال ۱۹۳۰ در منطقه دره ریفت در کنیا گزارش وشناسایی گردید. در سالهای ۱۹۷۷ و ۱۹۷۸ این بیماری حدود ۲۰۰۰۰۰ نفر از مردم ساکن دلتای رودخانه نیل در مصر را مبتلا نمود که از این تعداد ۵۹۸ نفر جان خود رااز دست دادند.
در سپتامبر ۲۰۰۰ ( شهریور ۷۹)‌بیماری تب دره ریفت برای اولین بار خارج از منطقه بومی خود (‌قاره آفریقا) در بین دامها و جمعیت انسانی در منطقه جنوب غربی شبه جزیره عربستان درنواحی بین عربستان سعودی و یمن مشاهده و گزارش گردید که منجر به تلفات هزارات راس دام، سقط جنین فراگیر دامها و مرگ بیش از ۲۰۰ نفر انسان گردید.
۴ – اقدامات انجام شده درایران :
در امور پیشگیری ، کنترل وریشه کنی زئونوزها جهت بهره مندی از خدمات دامپزشکی ،‌همکاریهای سازمانها و دستگاههای مختلف ضروری بوده برخی سازمانها به عنوان بدنه اصلی ساختار VPH و برخی به عنوان همکار همکاری خواهند داشت .
در ج .ا. ایران دراین زمینه سازمان دامپزشکی کشور وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی به عنوان بدنه اصلی و سایر سازمانها نظیر موسسه رازی ، انستیتو پاستور ایران سازمان مدیریت و برنامه ریزی سازمان حفاظت محیط زیست وزارت کشور وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهیا مسلح وزارت علوم ، تحقیقات و فن آوری و دادستانی به عنوان همکاران درانجام اقدامات شناخته می شوند.
شورای هماهنگی مبارزه با بیماریهای قابل انتقال بین انسان و حیوان مصوب اردیبهشت ماه سال ۱۳۷۵ هیات وزیران با حضور وزراء و معاونان و روسای سازمان های عضو مسئولیت ایجاد هماهنگی در زمینه گسترش بهداشت عمومی ، کنترل عفونتها و مبارزه با بیماریهای قابل انتقال بین انسان و حیوان ( زئونوزها) را عهده دار می باشد.
دبیرخانه شورا در وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی مستقر بوده ووزیر بهداشت دمان و آموزش پزشکی ریاست شورا را عهده دار می باشد .
 خدمات و فعالیتهای دامپزشکی درابعاد مختلف خود نقشی کلیدی و زیربنایی در بهداشت عمومی جامعه است دستیابی به سلامتی و در یک عبارت یکی از ابزارهای توسعه پایدار می باشد و در این راستا که سرویس دامپزشکی واختصاصا بهداشت عمومی دامپزشکی HPV (Veterinarry Public Health) چنین رسالتی را به دوش می کشد.
سازمان دامپزشکی کشور و واحدهای تابعه در راستای وظایف قانوین خود وبا در در نظر گرفتن اولویت بیماریها از لحاظ فاکتورهای و عواملی که در ابعاد بهداشتی ،‌اجتماعی و اقتصادی موثر می باشند وباتوجه به محدودیت منابع علاوه بر فعالیتهای جاری خود طرحها و پروژه های زیر را در دست اجرا دارد:
طرح مبارزه با بیماریهای واگیر دام .
طرح مبارزه با بیماریهای انگلی دام .
طرح مبارزه با بیماریهای قابل انتقال بین حیوان وانسان :
–    پروژه کنترل بروسلوز
–    – پروژه ریشه کنی سل گاوی
–     پروژه مبارزه با بیماری هاری
–    پروژه مبارزه با بیماری تب هموراژیک کریمه کنگو
–    پروژه مبارزه با اسکروورم ( میازیس )‌،
–    طرح مبارزه با اپیدمی ها و بیمارهای غیر بومی دام و طیور.
– طرح بررسی و مراقبت و شناسایی بیماریهای دامی .
–    طرح بررسی وم بارزه با بیماریهای طیور
–    طرح اعمال استانداردهای بین المللی کنترل فرآورده های دامی .
–    طرح توسعه خدمات بهداشتی آبزیان .
–    طرح تجهیز قرنطینه های مرزی .
–    طرح احداث و تجهیز مرکز تشخیص و آزمایشگاه کنترل دارو و مواد بیولوژیک
–    طرح تجهیز و راه اندازی آزمایشگاهها درمانگاهها و پستها ی  دامپزشکی.
در امر نظارت بهداشتی بر مراحل مختلف تولید تا عرضه فرآورده های دامی ودامداریها میادین دام ،‌کشتارگاههای دام و طیور ، مراکز بسته بندی ، مراکز پرورش و صید آبزیان ، کارگاههای عمل آوری و حمل و نقل وتوزیع آنها نظارت میگردد.
در زمینه کنترل  کیفی و کنترل باقیمانده های دارویی و سموم در فرآورده های غذایی با منشاء دامی باتجهیز آزمایشگاههای استانی و با تجهیز مرکز تشخیص و آزمایشگاه کنترل دارو و مواد بیولوژیک در سازمان دامپزشکی کشور و اجرای پروژه همکاری با  FAO، اقدماتی در دست اجراست که در آینده بایستی توسعه یابد۱٫

اخلاق در دامپزشکی
اصول اخلاقی  در ابتدایی ترین سطح پاسخ مابه مسایل اخلاقی سریع و بدون تفکر قبلی است مثلا یک کودک امریکایی که برای اولین بار فقر وتهیدستی غیر قابل وصل را در مکزیک مشاهده کرد می گوید: ما باید به این مردم هرچقدر پول می خواهند کم کنیم .
هرکدام از ما که دفتعا از جزئیات جنایات وحشیانه ( در هر گوشه دنیا) آگاه می شویم شاید در وهلهء اول باتمام وجود آرزو کنیم که ( شایسته است )‌چنین جنایتکارانی را در روغن گداخته بجوشانند.این حساسات خام وناب برخاستهاز اذهان بی غل وغش و دست نخورده خارج از چارچوب آن چیزی است که زندگی اخلاقی براساس آن  بنا می شود . همانطور که در موارد دیگر استنباط می شود قیاس الهامات درونی به اخلاق همانند قیاس قوه تشخیص به علم است . با وجود این نمی توانیم منحصرا باادراکات ساده تصویر یاز دنیای خودمان ترسیم نمایی همانطور که شهودات و برداشتهای ساده نمی توانند تمام آن چیزی باشند که اخلاق نامیده می شود. یک ادارک ساده به ما می گوید که خورشید یک جسم مادی کوچک آسمانی است که چندان از ما دور نیست ولی یک برداشت بسیار سوفسطایی میگوید کهخ چنین نیست .
برای درک و شناخت جهان ما قدرت تعقل را برای رسیدن به ادراکات بکار می گیریم وافکار نامعقول را رد می کنیم . در واقع در حوزهء‌اخلاقی نیز همین مسایل بروز می کنند.
در مورد مثال کودک آمریکایی یک وجه معمول این است که چنین متجاوزین به حریم کودکان را در روغن بجوشانیم وجه دیگر قضیه این است که تنفر وانزجار خودرا از شکنجه اعلام نماییم ( بنابراین )‌یک میل درونی به ما نهیب می زند که بیاری نیازمند بشتابیم و یک میل دیگر می گوید که آنچه را به نفع ماست انجام دهیم .
اصول اخلاقی از سنین جوانی و از طیف وسیعی از نهاده های اجتماعی نظیر والدین ، مدرسه دوستان کتابها ،‌هم سن و سالها ، تلویزیون و فیلمها آموخته می شوند بسیاری از این اصول از فطرت ما سرچشمه می گیرند. مثلا دزدی کار نادرستی است یا مزن بر سر ناتوان دست زور دروغگویی کار درستی نیست وهمه مردم باید از فرصتها یاامکانات درماین یکسان برخوردار باشند نباید با احساسات مردم بازی کرد زیر بار ستم نرفتن دیگران را ریشخند نکردن به خود احترام گذاشتن جالب اینکه بسیاری از این اصول یکیدیگر را نفی می کنند مثال تناقض واضحی بین ریشخند نکردن دیگران و ظلم پذیری ونیز بین هرگز دروغ نگفتن و هیچگاه بااحساسات مردم بازی نکردن بین دلسردی مردان پرتلاش و پیشرو از تقید و پایبندی به خانواده و اجبار زنان به حفظ پاکدامنی و عفاف و بین امر به خودداری از کشتار و تجلیل از جنگهای میهن پرستانه وجود دارد.
در واقع مسایل اخلاقی موجود برای اکثر مردم هر قدر ریشه ای تر باشند. تناقض بین این اصول شدت بیشتری مییابد.
واین امر تعجب آور نیست باوجود خاستگاههای گوناگون باری اصول مورد قبول ما تعراض بین این اصول گریز ناپذیر است . چارچوب اخلاقی حاصل از رفتارهای جان وین John Waine به هیچ وجه با اصول اخلاقی منبعث از رفتارهای گاندی Gandhi همخوانی ندارد با وجود این اغلب ماهردو نوع اصول اخلاقی فوق را به کار برده و نتایج حاصل را به خاطر می سپاریم . از آنجا که مابه ندرت مایل یا مجبور به بنای چارچوب اخلاقی خود با تکیه بر عقاید فرد دیگر هستیم بنابراین تنش بین این دو تفکر اخلاقی را کمتر احساس می کنیم .
درعین حال ما باترکیبی از اصلو اخلاقی ماباترکیبی از اصول اخلاقی با خاستگاه اجتماعی متفاوت سروکار داریم که ممکن است با یکدیگر درت عراض باشند ولی این تعارض و تقابل چندان محسوس نیست .
به عبارت دیگر ما معمولا در جامعه خود یک قانون مهم و برجسته اخلاقی داریم .اکثر مردم اغلب بر سر موضوعات اخلاقی باهم توافق ندارند. اختلافات شایان توجه و دقت بیشتری هستند ولی برای هر نمونه ازاین اختلافات در یک چارچوب مشخص صدها عقیده متفاوت وجود دارد. وانگهی بسیاری اختلافات بنیادی نیز در مورد چارچوبهای اخقالی وجود دارد مثلا اینکه آیا سقط جنین مردود یا قابل قبول است ؟
پاسخ به این سئوال موجب ناسازگاریهایی در وجوه غیر اخلاقی و گهگاه جنبههای متافیزیکی موضوع می شود.
طرفداران هردو موضعگیری در مقابل سقط جنین در مورد این اصل اخلاقی که : کشتن انسانها به منظور راحتی یا سرگرمی عده ای دیگر غیر قابل قبول است هم عقیده اند. اختلاف عقیده بیشتر در مورد سئوالات متافیزیکی ناشناخته و مبهم بروز می کند نظیر اینکه :‌آیا تناسل عامل بقای بشریت است یا خیر ؟
شاهداین مدعا که ما بر سر اصلو اخلاقی بیشتر توافق داریم یااختلاف در قانون تبلور می یابد.
در بطن قانون اغلب اصول اخلاقی مدون یا نتیجه گیریهای اخلاقی موجود است . بطور کلی اگر یک قانون بازتاب نظریات اخلاقی مورد قبول اکثریت نباشد احتمالا کاربرد لازم را نخواهد داشت بنابراین قوانین حقوق بشر دههء ۶۰ نتیجه بخش بوده اند زیرا جامعه نسبت به این نکته حساس شده بود که آمریکاییها یکسان بودن رفتارهای منطقی را با رفتارهای فرصت طلبانه عمیقا تایید می نمایند . اگرچه ممکن است این رفتارها درعمل یکدیگر را نقض کنند۱٫

 

داروهای مصرفی در منطقه :
مهمترین داروهای مصرفی دراین فصل به شرح زیر می باشد:
برای مصرف گاوداری :
۱ – لینکو اسپکتین         600   ریال
۲ – پماد پستانی           3000    لوله
۳ – اکسی تتراسایکلین         1500ریال
۴ – تایلوزین ۵%            400ریال
۵ – تایلوزین ۲۰%        700ریال
۶- پارواکون             100ریال
۷ – بوتالکس             120ریال
۸ – ویتامین AD2E        800ریال
۹ – ویتامین B12            300 ریال
۱۰ – فلونکسین             200ریال
۱۱ – کتابروفین             300ریال
۱۲ – B کمپلکس         100ریال
۱۳- گنادرولین             200ریال
۱۴ – پروستاگلندین         250 ریال
۱۵ – اکسی توسین         400ریال
۱۶ – تالوتیک             150ر یال
۱۷ – فروزماید            150 ریال
۱۸ – تری پنلنومین         100ر یال
۱۹ – CMP            400ریال
۲۰ – CBG            300 ریال
۲۱ – سرم قندی – نمکی         300ریال
۲۲ – ORS            500 ساشه
۲۳ – پنی سیلین ۳+۳        2000ریال
۲۴ – پنی سیلین ۵ میلیون     1500 ریال
۲۵ – پنی سیلین  3 میلیون     1000ریال
۲۶ – پنی سیلین ۲+۲        1000ریال
۲۷ – کوتریمکتازول         200ریال
۲۸ – کومبیزاید            300 ریال
۲۹ – اسکرزاستاپ         400 ساشه

 

داروهای مصرفی در دامداری گوسفندی :
۱ – پیرورازی             2000ریال
    2 – ایمیزال             200 ریال
    3 – دیمینازین             50 ریال
    4 – اکسی ۵%            2000ریال
    5 – اکسی ۱۰ %‌            500 ریال
    6 – لوامیزول ( پودر)         6000 ساشه
    7 – نیکوزاماید (‌بلوسل )         10000 بلوس
    8 – رافو کساناید (‌بلوس )‌    5000بلوس
    9 – کلوزانتل (بلوس )         2000بلوس
    10 – کلوزانتل ( محلول )‌        120 لیتر
    11 – مبندازول (‌بلوس )‌        2000بلوس
    12 – مبندازول (‌محلول )‌        800 لیتر
    13 – آلبندازل ( بلوس ۶۰m)    10000بلوس
    14 – تریکلابندازول         3000ریال
    15- پنی سیلین ۱+۱        2000ریال
    16 – لینکواسپکتین         200ریال
    17 – تایلوزین ۵%         400ریال
    18 – تایلوزین ۲۰%        500ریال
دراین میان داروهای ضد انگلی و زردی ارقام بالایی نسبت به نسلهای دیگر سال نشان می دهد.
تشخیص آبستنی
    برای آنکه بتوان آزمایشات تشخیص آبستنی را به نحو صحیح به کار برده و در مورد مسائل آبستنی ‏، اظهارنظر آگاهانه ای ارائه دهیم و نیز برای کنترل برنامه آبستنی و زایش و درمان نارسائیهای آبستنی ، لازم است با علم نحوه تشکیل و رشد جنین و جنبه های مختلف فیزیولژی آبستنی آشنایی کامل داشته باشیم.

هورمونهای آبستنی
    هورمونهای استروئید تخمدان بخصوص پروژسترون و نیز هورمونهای جفت در ایجاد تغییرات لازم دستگاه تناسلی ماده برای ادامه حیات جنین ، نقش ویژه ای دارند.
    پروژسترون موجب قطبی شدن بیش از حد بخش ماهیچه ای دیواره رحم می شود و نتیجه آن کم شدن شدت عکس العمل دیواره رحم در مقابل هورمون اکسی توسین و استروژن است.
وظایف دیگر این هورمون عبارتند از تحریک رشد و ترشح غدد موجد در لایه مخاطی رحم ، بسته شدن گردن رحم به نسبت های مختلف (براساس نوع حیوان) و نیز به وجود آوردن علائم مربوط به آبستنی. در ابتدای دوره آبستنی ، جسم زرد مسئول ترشح پروژسترون بوده و مقدار ترشح حداقل برابر با مقدار پروژسترون تولید شده در مرحله دی استروس سیکل تناسلی می باشد. در بز جسم زرد تا مراحل انتهایی دوره آبستنی یعنی نزدیک زمان زایش فعال است. جسم زرد در گاو نیز اگر چه تا پایان دوره آبستنی فعالیت دارد ولی از روز ۲۰۰ دوره آبستنی به بعد ،‌فعالیت آن برای دام الزامی نیست. گوسفند فعالیت جسم زرد را برای گذراندن ۳/۲ اول دوره آبستنی خود نیازمند بوده و در اسب ،  پس از آنکه فعالیت هورمونهای دورن ریز در اوایل دوره آبستنی شروع گردید در ثلث آخر دوره آبستنی ،  حیوان از فعالیت جسم زرد بی نیاز می شود، در اینگونه حیوانات پروژسترون به وسیله جفت و احتمالا” جنین تولید می شود.
در خلال ثلث اول دوره آبسنی حیواناتی که دارای چندین سیکل فحلی می باشند میتوان میزان پروژسترون گردش خون آنها را اندازه گیری نموده و آبستنی را تشخیص داد. بدین معنی که پایین بودن غلظت پروژسترون خون تقریبا” همیشه نشانه عدم آبستنی دام است.
استروژن نیز در طول دوره آبستنی به وسیله تخمدانها و جفت تولید می شود و میتوان آن را در اواخر دوره آبستنی به مقدار زیاد، در خون اکثر حیوانانت اهلی مشاهده نمود. تغییرات حاصله در دستگاه تناسلی در نتیجه آبستنی ، تحت تاثیر مجموعه هورمونهای تخمدان یعنی پروژسترون و استروژن به وجود می آید اگر چه هورمونهای دیگری نیز دخالت دارند. بسیاری از آزمایشات تشخیص آبستنی مبتنی بر شناسایی اینگونه تغییرات در بخشهایی از دستگاه تناسلی که در دسترس آزمایش یا نمونه برداری قرار دارند می باشد.
بعنوان مثال: در اسب توجه زیادی به تغییراتی که در ظاهر عنق یا گردن رحم به وجود می آید داده شده است و یا اینکه در گاو راههای مختلفی برای سنجش سیالیت و مقدار بوده و در نتیجه به عنوان روش دقیق تشخیص آبستنی مطرح نمی باشند. پروژسترون روی دستگاه عصبی مرکزی نیز اثر گذاشته و از بروز فحلی جلوگیری می کند، حتی اگر میزان استروژن خون زیاد باشد. همچنین احتمال دارد که حیوان آبستن نیز گاهی فحل گردد و موجبات بروز عواقب نامطلوب را فراهم سازد. بدین ترتیب که اگر حیوان آبستن فحل شده را تلقیح نمایند ممکن است موجب سقط جنین گردد و اگر کار تلقیح هیچگونه تاثیری روی آبستنی دام ایجاد نکند حداقل موجب گمراهی در پیش بینی و تعیین زمان درست زایش شده و در نتیجه موجب نارسائیهایی در برنامه زایش گردد.
روشهای ایمیونولوژیکی مختلفی نیز برای شناسایی و اندازه گیری هورمونها و مواد دیگر به کار گرفته شده است. از جمله آزمایش جلوگیری از انعقاد خون برای تشخیص آبستنی در اسب، نکته بسیار قابل توجه که در روشهای ایمیونولوژیکی مطرح است ، این است که چگونه جنین یعنی یک جسم خارجی می تواند در بدن مادر ،  یعنی محیطی که توانایی آنتی ژنسیته مخالف و متحاصم را داراست زنده مانده و ادامه حیات دهد. این سئوالی است که پاسخ آن چندان تشخیص نشده است.

رشد جنین
    اندازه جنین در مراحل مختلف آبستنی و میزان تغییرات در حجم و نسبت دو نوع مایع جنینی برای طبیب بالینی جالب و مورد توجه است.
    سن تقریبی جنین را میتوان با اندازه گیری وزن یا طول جنین مشخص نمود. عواملی نظیر اختلافات فردی و نژادی در این اندازه گیری موثرند، مانند آنچه که بین نژادهای اسبچه شایر و شتلند وجود دارد. اصطلاح طول سر تا دم عبارت از فاصله بین بالاترین نقطه سر تا انتهایی ترین قمست کفل یعنی بیخ دم می باشد. گردن دراز بعضی از حیوانات موجب می شود ارزیابی سن دقیق جنین از طریق اندازه گیری طول سر تا دم  اشکال مواجه شده و اختلاف فاحش تر زمانی ایجاد می شود که برای اندازه گیری طول سر تا دم از ستون فقرات استفاده گردد. از نظر زیست شناسی ،  بررسی رشد جنین به کمک افق رشد منطقی تر است. یک افق رشد عبارت است از میزان توسعه یافتن قسمتهای مختلف بدن جنین در یک مرحله معین از دوره آبستنی ، از جمله قسمت هایی که در این زمینه مورد استفاده قرار می گیرند می توان برجستگی های دست و پا ،  پلکهای چشم ،  مو در قسمتهای مختلف بدن و رشد استخوانها را نام برد. اگر چه این بررسی را روی جنینهای مرده انجام می دهند ولی در جنین زنده نیز میتوان با استفاده از طریق مختلف نظیر اندازه گیری ضربان نبض جنین به کمک روشهای ماوراء صوتی و یا اندازه گیری رشد استخوانها به وسیله رادیوگرافی ،  سن جنین را تعیین نمود.
    مایعات جنینی یعنی مایع امنیون و مایع آلانتون دارای نقش ویژه در حفاظت از جنین و تامین شرایط لازم برای رشد بی وقفه آن و نیز در تسهیل عمل زایمان از طریق منبط کردن و لغزنده کردن مجرای زایش هستند. این مایعات در بین انواع مختلف حیوانات و نیز در مراحل مختلف آبستنی دارای منشاء متفاوت می باشند. چگونگی برقراری توازن بین دو مایع به خوبی مشخص نشده است. در تشکیل مایع امنیون ،  ترشحات غدد بزاقی ،  دهان و مجاری تنفسی جنین دخالت دارند. بخش اعظم مایع آلانتون را ادرار جنین تشکیل می دهد اما میزان شرکت ادرار جنین در تشکیل مایع امنیون در حیوانات مختلف متفاوت است.
    در ابتدای دوره آبستنی گاو ،  ادرار جنین داخل هر دو کیسه امنیون و آلانتون میشود. ورود ادرار به کیسه آلانتون از راه مجرای اوراک و به کیسه امنیون از طریق میزراه جنین صورت میگیرد. بعد از تشکیل و فعال شدن اسفنگتر کیسه مثانه در اواسط دوره آبستنی ،  ورود ادرار به کیسه امنیون قطع شده و محتویات آن لعابدار می شود. از این مرحله است که ادم یا خیز آلانتون را میتوان مشاهده نمود. این وضعیت در گوسفند کاملا” متفاوت است بنحوی که در ۹۰ روز اول آبستنی ،  ادرار جنینی وارد حفره آلانتون میشود. پس از آن مجرای اوراک بسته شده و میزراه باز می شود و ادرار وارد کیسه امنیون میگردد. در حیوانات دیگر نیز اختلافاتی مشاهده می شود.

طول دوره آبستنی
    طول دوره آبستنی در حیوانات مختلف متفاوت بوده و توجه به این تفاوتها در جهت پیشگیری ضررهای حاصله در موقع زایش دارای اهمیت زیاد است. ناقص الخلقه ، سخت زایی و مرگ مادر مواردی هستند که موجب ضررهای سنگین شده و میتوان با شناسایی عوامل ایجادکننده این عوارض و به کارگیری شیوه های مناسب پیشگیری آنها ، ضرر را به حداقل ممکن رسانید. میزان تاثیر طب پیشگیری در این موارد را میتوان با مشاهده پایین بودن میزان مرگ و میر یا نوزاد در موقع زایمان ،  در طب انسان درک کرد.
    پیشگویی دقیق زمان زایمان دارای اهمیت ویژه ای است که به تنهایی از طریق معاینه بالینی بسیار مشکل و یا غیرممکن است. برای این کار لازم است از تاریخ جفگیری اطلاع حاصل نموده و نیز عواملی را که بر روی طول دوره آبستنی تاثیر می گذارند، بشناسیم.
    جنین در روزهای آخر دارای رشد بسیار سریع است. ادامه زندگی جنین در رحم ،  حتی برای چند روز بیشتر از طول دوره آبستنی ، موجب افزایش سریع اندازه آن شده و همین امر کافی است تا موجب سخت زایی بخصوص در حیوانات آبستن شکم اول گردد. باتوجه به اینکه ژنوتیپ جنین ممکن است بر روی طول دوره آبستنی و نیز شکل جنین بخصوص در قسمتهایی از بدن که از نقطه نظر زایش حساس هستندن نظیر شانه ها و لگن ،  تاثیر بگذارد لذا لازم است برای کنترل سخت زایی ،  در انتخاب حیوان نر جهت جفت گیری دقت کافی به عمل آید. در این زمینه ،  طب پیشگیری توانسته است از طریق حذف عواملی که موجب سخت زایی یا ناقص الخلقه می شوند و نیز از راه نظارت بر زایمانها و در صورت نیاز کمک به آنها، بعد وسیعی یافته و عوارض مربوطه را به حداقل برساند. ایجاد زایمانهای مصنوعی نیز در کنترل زایشها و به دست آوردن نوزاد سالم دارای اهمیت است.
آنچه که در مورد طول دوره آبستنی گفته و نوشته اند زیاد بوده و ارزیابی آنها همیشه آسان نیست. طول دوره آبستنی بر اساس فاصله بین دو تاریخ مشخص میشود‏ . یکی تاریخ جفتگیری یا تلقیح و دیگری تاریخ زایمان ، احتمال آن وجود دارد که هر یک از این دو تاریخ در شرایط دامداری و مزرعه غلط گزارش شده باشند. بعضی از حیوانات آبستن ممکن است فحل شده و در نتیجه بر اساس تاریخ فحلی جدید ، طول دوره آبستنی و متعاقبا” زمان زایش محاسبه گردد که نتیجه کار غلط خواهد بود. همچنین تعدادی از حیوانات دارای دوره فحلی طولانی تر بوده و بنابراین زمان گزارش شده تلقیح در آنها نمی تواند همان زمان دقیق باروری محسوب گردد. در مواردی نیز که تراکم گزارش وجود داشته باشد ، تفریق سقط جنین از زایمانهای زودرس تقریبا” غیرممکن می شود. در مجموع تاثیری که این عوامل بر روی محدوده طول دوره آبستنی میگذارند بیشتر از مقدار تاثیری است که بر روی حد متوسط این دوره می گذارند.
گاو :
اسدل محدوده متوسط دوره آبستنی در نژادهای مختلف گاو را بین ۲۷۷روز که متعلق به گاو فریزین یا گوساله است تا  290 روز که متعلق به گاو براون سوئیس با گوساله براون سوئیس است گزارش می کند .
اخیرا” توجه زیادی به تلاقی نژادهای درشت از مناطق اروپایی با نژادهای شیری دیگر نژادهای کوچک شده است.
میزان تاثیر ژنوتیپ گاو نر بر روی طول دوره آبستنی در گزارشهای مربوط به تاثیر تلاقی گاو و گاو نر ثبت آشکارتر است.
گوساله های نر تقریبا” یک روز دیرتر از گوساله های ماده به دنیا می آیند. گوساله های دو قلو غالبا” زودتر از گوساله های تک قلو به دنیا آمده و تفاوت آنها حدود ۱۰ روز است. دوره آبستنی گاوهایی که در فاصله اوایل پائیز تا اواخر زمستان جفت گیری می کنند ممکن است کمی طولانی تر از دوره آبستنی معمول آن نژاد باشد.
طولانی تر شدن دوره آبستنی به دلیل عوارض پاتولوژیکی در گاو تایید گردیده و در تمام گونه ها اتفاق می افتد. اگر چه دلیل این طولانی تر شدن گاهی نامشخص است ، با این حال میتوان آن را در حالتهایی نظیر فقدان فعالیت طبیعی هیپوتالاموس یا غده هیپوفیز جنین مشاهده نمود. این کمبود سبب می شود که هورمون ACTH که به عنوان عامل مهمی در تحریک نمودن زایمان طبیعی شناخته شده است ، توسط جنین ترشح نگردد.

القاء زایمان
 زایمان چگونه آغاز می شود و چه عواملی در آن دخالت دارند؟ پاسخ این سئوال برای کسانی که دراین رابطه فعالیت دارند بسیار جالب و دانستن آنها کاملا” ضروری است. بیشتر کارها برای یافتن پاسخ این سئوال روی گوسفند صورت گرفته است. تولید هورمون ACTH به وسیله جنین گوسفند ، آغازگر زنجیره ای از واکنشهای مختلف در بدن است که منجربه تولید هورمونهای کورتیکوستروئید شده و این هورمونها موجبات آزاد شدن هورمون پروستا گلاندین را از جفت فراهم می سازند. متعاقبا” پروستاگلاندین انقباضات دیواره رحم را تحریک نموده و سلسه اعمالی را که منجربه زایمان طبیعی می گردد برقرار می سازد. گوسفند در پایان دوره آبستنی  از نظر هورمونی ،  به جسم زرد متکی نیست. ولی حیواناتی که بدان متکی هستند پروستاگلاندین موظف است ضمن تحلیل جسم زرد موجبات زایمان طبیعی را فراهم نماید. بعضی از هورمونهای دیگر و نیز تحریکات عصبی ، عوامل مهم دیگری هستند که در مکانیزم پیچیده زایمان دخالت دارند.
به دنبال توسعه اطلاعات مربوط به زایمان طبیعی ، پیشرفتهایی در زمینه القاء مصنوعی زایمان به دست آمده است. مهمترین داروهایی که بدین منظور به کار گرفته شده است عبارتند از: کورتیکوستروئیدها و پروستاگلاندین، هورمونهای اکسی توسین و استروژن نیز استعمال گردیده اند. مانند بسیاری از موارد دیگر که باروری حیوان ممکن است دستکاری گردد، القاء مصنوعی زایمان نیز نباید به عنوان یک شیوه پیشرفته در امر دامپروری تلقی شده و تلاشها باید در جهت بهبود اداره دامداری سوق داده شود به نحوی که از مصرف هرگونه دارویی در این زمینه پیشگیری شده باشد.
ایجاد زایمان زودرس میتواند از بروز سخت زائیهائی که به دلیل بزرگ بودن جنین حادث می شوند جلوگیری نماید. همچنین از این طریق میتوان زایمانها را در طول ساعات کار معمول دامداری تحریک نموده و در نتیجه مطمئن گردید که سلامت مادر و نوزاد در حین عمل زایمان تامین شده است. البته منوط بر اینکه افراد فنی مسئول ،  در طول عملیات بر زایمان نظارت داشته باشند.
در ضمن ،  این شیوه به منظور بهره برداری از مزایای فصلی نظیر مراتعی که در زمان خاصی از سال قابل استفاده اند نیز به کار می رود. یکی از کاربردهای مفید القاء مصنوعی زایمان در بیماریهایی است که بهترین راه درمان آنها القاء زایمان است. مثل آدم آلانتون یا هیدروپس آلانتون در گاو و مسمومیت آبستنی در گوسفند ،  از عوارض القاء زایمان ،  وجود احتمالی ضعف در قدرت بقاء نوزادانی است که از طریق زایمان مصنوعی ، زودرس به دنیا می آیند.

گاو
    استفاده از القاء مصنوعی زایمان در گاو سابقه وسیع و طولانی داشته و بیشتر روی مصرف کورتیکوستروئیدها کار شده است. کورتیکوستروئیدها چه دارای اثر درازمدت و یا کوتاه مدت باشند هر دو بر روی آبستنی هایی که دوره آنها بیش از ۲۲۵ روز طی شده است اثر گذاشته و موجب القاء زایمان می شوند. در استفاده از کورتیکوستروئیدها با اثر درازمدت که پس از ۳-۲ هفته مصرف ایجاد زایمان می کند احتمال مرگ و میر گوساله ها وجود دارد. در حالی که کورتیکوستروئیدها با اثر کوتاه مدت ۳-۲ روز پس از مصرف اثر گذاشته و مهمترین عارضه استفاده از دارو جفت ماندگی است که احتمال وقوع آن زیاد است.
    پروستاگلاندین که برای ایجاد سقط جنین در ۱۲۰ روز اول آبستنی به کار میرود در ماه آخر دوره آبستنی نیز میتواند به خوبی القاء زایمان نماید. به نظر نمی رسد که این دارو نسبت به کورتیکوستروئید با اثر کوتاه مدت تاثیر بهتر یا بدتری داشته باشد.

اهمیت تشخیص آبستنی
    بکارگیری شیوه های دقیق تشخیص آبستنی یکی از اساسی ترین قسمتهای برنامه هر دامداری تجارتی است. سه دلیل عمده که در ارتباط با یکدیگر نیز میباشند وجود دارد که اهمیت تشخیص آبستنی را روشن می کند.
    اول اینکه وقتی تشخیص آبستنی به صورت یک کار عادی و عمومی در یک رمه یا گله دام به اجزاء درآمد، امکان آن به وجود می آید که مشکلات و نارسائیهای باروری در افراد یا رمه های دام شناسایی شده و در اولین فرصت ممکن با آنها مبارزه گردد.
    دوم اینکه تشخیص آبستنی با شناسایی نمودن به موقع دامهای غیرآبستن موجب بهره برداری بیشتر از گله دام می شود. دامهای غیرآبستن را معمولا” از گله حذف نموده و یا اینکه با رعایت  حداقل زمان مورد قبول از نظر تاخیر در آبستنی نگهداری گردد و مورد بهره برداری قرار میدهند. در مورد دامهایی که دارای فصل جفت گیری محدود میباشند مثل گوسفند و اسب و یا اینکه برنامه زایمان آنها برای زمان مشخص برنامه ریزی شده است جفت گیری مجدد سریع از اهمیت ویژه ای برخوردار می شود.
    به عنوان مثال میتوان از کره اسبهای نژاد تاروبرد نام برد که باید طی برنامه ریزی دقیق ، در ابتدای سال به دنیا آیند تا همزمان با دیگر اسبها ، در فصل سوارکاری آموزش داده شوند. یا اینکه اگر برنامه تولید شیر بر اساس دوره شیرواری تعداد خاصی از گاوها تنظیم شده باشند کلیه گاوها باید در زمان معینی شروع به شیردهی نمایند.
در مواردی که از نظر جایگاه و غذا محدودیتی وجود دارد لازمه استفاده سودمند از دامها در این شرایط نگهداری دامهای آبستن است و در اینجاست که حذف دامهای زاید از گله اهمیت ویژه ای را بخود میگیرد. در این زمینه میتوان از گله های اسبی که به منظور تولید هورمون گونادوتروپین سریک (PMSG)  نگهداری می شوند و یا نگهداری گاوهای گوشتی در زمستان ، در شرایطی که نگهداری گاوهای غیرآبستن اقتصادی نیست نام برد. در مزارعی که تراکم دام وجود دارد و برنامه زایش آنها به صورت گروهی و در زمان معینی تنظیم شده است با تشخیص دامهای غیرآبستن و حذف آنها میتوان در اداره آن دامداری کمک موثری نمود.
دلیل سوم اینکه تا زمانی که دام خرید و فروش می شود، گواهی آبستن بودن آن اهمیت خاص خود را دارا خواهد بود.
در کلیه حیوانات اهلی به جز سگ ،  مهم ترین نشانی آبستن بودن دام را معمولا” عدم وقوع فحلی در آنها می دانند. با این وجود در بسیاری از حالتهای پاتولوژیکی ، دام فحل نمیشود ولی آبستن هم نیست. در بعضی مواقع هم دامها ضمن آبستن بودن علائم فحلی نیز از خود بروز میدهند. در چنین شرایطی است که لازم است روشهای دقیقی را برای تشخیص آبستنی به کار گرفت. طرق مختلف تشخیص آبستنی را میتوان به چهار گروه تقسیم نمود:
۱ – کشف جنین و پرده های جنینی ،  مستقیما” به وسیله لمس شکمی و توشه رکتال (۴) و غیر مستقیم به وسیله پرتونگاری و ماوراء صوتی.
۲ – کشف تغییرات فیزیکی در مادر ،  به دلیل وجود جنین در رحم آن ،  مانند بزرگ شدن شکم یا سرخرگ رحمی.
۳ – کشف تغییرات هورمونی حاصل از آبستنی در دام ،  به ویژه هورمون پروژسترون در شیر گاو و هورمون گونادوتروفین سریک در سرم مادیان.
۴ – کشف تغییرات منتج از تغییرات هورمونی در مادر ،  مثل فقدان فحلی و تغییرات حاصله در بلغم یا ترشحات عنق رحم.
    هر چه شیوه به کار برده شده در تشیخص آبستنی مستقیم تر باشد خطاهای تشخیص آبستنی ،  در مواردی که تغییرات پاتولوژیکی وجود دارد،  کمتر است. به همین دلیل ، توشه رکتال به عنوان بهترین روش تشخیص آبستنی گاو و اسب شناخته شده و در اینجا نیز ابتدا در مورد این شیوه بحث می گردد.

تشخیص آبستنی در گاو
توشه رکتال
    چند نکته مهم است که در موقع توشعه رکتال یا توشعه واژینمال باید به خاطر سپرد. برای انجام هرگونه تلاشی در این زمینه قبلا” باید اطمینان یافت بیماریهای عفونی از یک گاو به گاو دیگر و یا از یک مزرعه به مزرعه دیگر انتقال نمی یابد. استفاده از ابزار کار برای معاینه مهبل (توشه واژینال) از نظر انتقال بیماری خطر بیشتری داشته در حالی که انتقال بیماری در توشه رکتال احتمال کمتری دارد.
    در معاینه دام باید از پوشاک مناسب از جمله دستکش بلند بازویی استفاده نموده و نیز باید کاملا” تمیز و پاک باشد. احتمال صدمه دیدن دام یا انسان در حین عمل کم است. ولی اگر توشه رکتال با خشونت صورت گیرد، ممکن است باعث پاره شدن دیواره راست روده گردد. شخص عمل کننده باید برای حفاظت خود احتیاط لازم را به عمل آورد از جمله این که مطمئن باشد دام برای معاینه ،  کاملا” مقید گردیده است.
    آنچه که دامدار انتظار دارد ارائه نتیجه تشخیص آبستنی از راه توشه رکتال با میزان دقت و درستی صددرصد است و برای رسیدن به این سطح از فن تشخیص آبستنی عمل کننده ابتدا باید با دستگاه تناسلی دام در حالت مختلف فحلی و نیز آبستنی آشنایی کامل داشته که این کار تنها در کشتارگاه میسر است و قدم بعدی در یک تمرین منظم ، معاینه مکرر دامها در طول مراحل مختلف فحلی و آبستنی است.
    دامدار نیز در میزان درستی نتیجه تشخیص آبستنی نقش دارد. او باید با گزارشهای ثبت شده دقیق خود اطمینان دهد دام مورد معاینه در مرحله ای است که تشخیص امکان پذیر  است. قبل از انجام هرگونه کار دامپزشکی یا درمانگاهی ،  افراد مسئول دامداری باید دامهایی راکه پس از جفتگیری یا تلقیح ، مجددا” فحل شده و غیرآبستن هستند مشخص نمایند.
    در پایان اینکه شخص عمل کننده نباید نتیجه تشخیص را بر اساس حدس و گمان بیان نموده و فقط زمانی که به درستی تشخیص خود کاملا” اطمینان یافت آن را بیان نماید، معاینه مجدد یک گاو بهتر از اظهارنظر غلط است.

دانلود کتاب






مطالب مشابه با این مطلب

    بیماری طاعون گاوی

    بیماری طاعون گاوی ۳٫۰۰/۵ (۶۰٫۰۰%) ۳ امتیازs حدود ۳ دهه پیش بیماری طاعون گاوی یکی از بیماریهای شناخته شده گاوها در کشور ما بود که هر از چندی طغیان میکرد و هزاران گاو و گوساله را به کام مرگ میکشید. اغلب گاوداران کشور ما […]

    آیا حیوانات هم خواب می بینند؟

    بله. کسان زیادی سگ یا گربه خود را دیده اند که در هنگام خواب پاهای خود را در هوا به حرکت در می‌آورند، این حرکات شبیه به این است که حیوان با استخوانی بازی می‌کند و یا دنبال موشی است. استنلی کورن، استاد روانشناسی […]

    مقاله کمک به تغذیه ی گاوهای شیرده

    ارزیابی مدفوع برای کمک به تغذیه ی گاوهای شیرده مقدمه ابزارهای زیادی وجود دارد که متخصصان تغذیه ممکن است از آنها برای ارزیابی و کنترل وضعیت تغذیه ای گاوهای تولیده کننده ی شیر فراوان استفاده کنند. ارزیابی و بررسی مدفوع یا کود، می تواند […]

    اصلاح نژاد دام

    اصلاح نژاد دام ۴٫۵۰/۵ (۹۰٫۰۰%) ۴ امتیازs

    علم دامپزشکی(ادامه)

    علم دامپزشکی(ادامه) ۵٫۰۰/۵ (۱۰۰٫۰۰%) ۱ امتیاز شروع آبستنی تا شش هفتگی     به ندرت می توان در خلال ۳۵ روز اول آبستنی ، بزرگ شدن قابل تفکیک در رحم مشاهده نمود. جسم زرد تا حدود روز شانزدهم رشد و توسعه می یابد. نظیر آن […]




هو الکاتب


پایگاه اینترنتی دانلود رايگان كتاب تك بوك در ستاد ساماندهي سايتهاي ايراني به ثبت رسيده است و  بر طبق قوانین جمهوری اسلامی ایران فعالیت میکند و به هیچ ارگان یا سازمانی وابسته نیست و هر گونه فعالیت غیر اخلاقی و سیاسی در آن ممنوع میباشد.
این پایگاه اینترنتی هیچ مسئولیتی در قبال محتویات کتاب ها و مطالب موجود در سایت نمی پذیرد و محتویات آنها مستقیما به نویسنده آنها مربوط میشود.
در صورت مشاهده کتابی خارج از قوانین در اینجا اعلام کنید تا حذف شود(حتما نام کامل کتاب و دلیل حذف قید شود) ،  درخواستهای سلیقه ای رسیدگی نخواهد شد.
در صورتیکه شما نویسنده یا ناشر یکی از کتاب هایی هستید که به اشتباه در این پایگاه اینترنتی قرار داده شده از اینجا تقاضای حذف کتاب کنید تا بسرعت حذف شود.
كتابخانه رايگان تك كتاب
دانلود كتاب هنر نيست ، خواندن كتاب هنر است.


تمامی حقوق و مطالب سایت برای تک بوک محفوظ است و هرگونه کپی برداری بدون ذکر منبع ممنوع می باشد.


فید نقشه سایت


دانلود کتاب , دانلود کتاب اندروید , کتاب , pdf , دانلود , کتاب آموزش , دانلود رایگان کتاب

تمامی حقوق برای سایت تک بوک محفوظ میباشد

logo-samandehi