طوفان سرخس

 
مقدمه
سرخس در فاصله ی ۱۸۵ کیلومتری شمال شرقی مشهد قرار دارد و از حیث وجود منابع ارزشمند گاز طبیعی و تاسیسات پالایشگاه خانگیران وسایر قطبهای اقتصادی و نیز به دلیل مجاورت از شمال و همسایگی با ترکمنستان وقرارداشتن در مسیر جاده ابریشم از جایگاه ویژه ای برخوردار است .
سرخس در گذشته جلوه مراتع سرسبز آن به مثابه نگین در خشانی بر پهنه وسیع ایران می درخشید. اما اینکه این چهره تابناک به دلیل بهره برداریهای بی رویه ، گرد آلود وخسته ازقهر طبیعت و سیلی دوست گشته است در تیرماه سال ۸۵ این شهرستان به دفعات مورد تهاجم طوفانهای شن قرار گرفته و تنها در دی ماه حداقل ۵ نوبت طوفانهای سهمگین شن شرایط زیستن را برای مردم سرخس در روستاهای گنبد لی ، الله نظر ، ابمال ، یازتپه و … به طورکامل مختل نموده است .
و علاوه بر آن خسارات زیادی به اماکن اقتصادی منطقه به ویژه چاه های گاز خانگیران ، منطقه ویژه اقتصادی سرخس یا روستا های منطقه و مناطق مسکونی وارد نموده است . در سالهای اخیر گام های مثبتی در چند نقطه سرخس از جمله صمد آباد، گنبد لی و … با هدف مقابله با فرسایش بادی برداشته شده است ولی با توجه به حجم و شدت طوفانهای جاری اقدامات به عمل آمده کافی نبوده و با توجه به وضعیت به وجود آمده اثر بخشی خود را به تدریج از دست داده است.

عومل موثر در ایجاد و تشدید فرسایش بادی (طوفانهای شن )
۱ عوامل طبیعی :
۱- ارتفاع از سطح دریا : سرخس با ارتفاع ۲۵۰ تا ۲۵۶ متر از سطح دریا در یکی از پست ترین نقاط ارتفاعی استان واقع گردیده است.
ب – مکان یابی مناطق برداشت
بادهای فرساینده که ازسمت شمال و از روی دشت قره قوم واقع در جمهوری ترکمنستان می آیند در این منطقه از سرعت آنها کاسته شده و باعث ایجاد شنزار و تپه های ماسه ای در این منطقه می شوند. همچنین دشت ابرفتی که توسط رودهای جاری در منطقه ایجاد گردید. به علت نداشتن پوشش  گیاهی مناسب مکان مناسبی برای برداشت ماسه های روان گردیده است .
بنابر این برخی از ماسه های روان منطقه از کشور ترکمنستان به کشور ایران می آیند که لزوم همکاری مشترک در این زمینه کاملا احساس می گردد.
بررسی های انجام شده نشان میدهد که برخی از رخساره های منطقه نقش بیشتری در تولید ماسه و ایجاد فرسایش بادی دارند به همین دلیل مکان یابی مناطق برداشت به کمک عوامل مطالعاتی و به شرح زیر صورت گرفت .

بررسی و شناسایی رخساره های ژئو مورفولوژی با تاکید بر موفودینامیک باد
رخساره های موثر در این منطقه عبارتند از : دشت سرپوشیده که مکان بسیار مناسبی برای کشاورزی می باشد در این رخساره هر جا که ازنظر پوشش گیاهی فقیر است ، بسیار حساس به فرسایش شده و منشاء بسیار مهمی از نظر تامین ماسه های روان گردیده است . همچنین دشت قره قوم و رخساره های حساس آن از دیگر رخساره های برداشت و تامین ماسه برای این منطقه تحت تاثیر فرسایش بادی محسوب می شود.

عوامل بیابانی شده و ایجاد طوقان شن :
۱-    عوامل طبیعی : شامل اقلیم شهرستان ، جنس خاک ، نوع پوشش ، عوامل جغرافیایی و فیزیوگرافی عومل زمین شناسی ،ارتفاع از سطح دریا.
۲-     عوامل انسانی : شامل ازدیاد جعیت و عدم وجود مشاغل مناسب در منطقه که باعث تخریب مراتع منطقه توسط مردم و تبدیل زراعت های دیم کم بازده شخم و شیار مرتعی به صورت تخریب مراتع ، چرای مفرط دام ، قطع درختچه ها و بوته کنی
برای شناسایی منشاء رسوبات بادی در منطقه تحت تاثیر فرسایش بادی سرخس از روش مکان یابی مناطق برداشت می باشد استفاده گردیده است .
الف ) جهت یابی مناطق برداشت
برای تشخیص جهت حرکت باد غالب و همچنین محل برداشت ماسه های روان ازشکل تپه های ماسه ای ، مطالعه رژیم باد و شناسایی بادهای فرساینده و موثر و نیز اطلاعات محلی که از طریق پرسشنامه بدست آمده کمک گرفته شده است.

جمع آوری اطلاعات منطقه ای از طریق پرسشنامه های محلی
اطلاعات بدست آمده از شهرستان سرخس و روستاهای واقع در منطقه و نیز کارشناسان مجرب منابع طبیعی سرخس و همچنین پرسشنامه های تکمیل شده در منطقه از اهالی محل حاکی ازآن است که در این منطقه یک باد فرساینده واصلی از سمت شمال به جنوب می وزد و نیز یک باد فرعی با جهت جنوب شرقی به شمالغربی وجود دارد که از فرسایندگی کمتری برخوردار بوده و خیلی نقش در فرسایش بادی منطقه ندارد.
بررسی مورفولوژی عمومی واحد تپه های ماسه ای منطقه
تپه های ماسه ای در این منطقه به طور کامل شکل نگرفته اند و هنوز در مراحل اولیه شکل گیری می باشند و مرجع خوبی برای تشخیص نمی باشند ولی از روی ریپل مارک های ایجاد شده و نیز نبکاهایی که در پای بوته ها ایجاد گردیده می توان تا حدودی جهت باد را حدس زد . جهت باد به وسیله GPS و شکل نبکاهای موجود بدست آمد که شامل یک باد غالب اصلی ازسمت شمال به جنوب و یک باد فرعی که از جنوب شرقی به شمال غربی می وزد می باشد.

شناسایی و بررسی منشا ء رسوبات بادی منطقه تحت تاثیر فرسایش بادی سرخس
این منطقه دارای مساحتی بالغ بر ۱۷۶۰۶۲ هکتار می باشد که در مختصات جغرافیای   تا    عرض شمالی و   تا   طول شرقی واقع شده است که سرخس و اراضی و تاسیسات اطراف آن را در برمی گیرد. این منطقه در نقشه توپوگرافی با مقیاس ۲۵۰۰۰۰ : ۱ سرخس به شماره NI41-13 قرار دارد.
از کل مساحت منطقه تحت تاثیر فرسایش بادی مساحتی برابر ۱۱۰۶۸۷ هکتار آن جزو مناطق برداشت (O) می باشد که از این سطح ۲۴۱۸۷ هکتار جزو مناطق برداشت با شدت زیاد (O1) ، ۵۴۷۰ هکتار آن در منطقه برداشت با شدت متوسط (O2) و مابقی آن به مساحت ۳۱۷۵۰ هکتار جزو مناطق برداشت با شدت کم (O3)  می باشد.
وسعتی برابر ۳۱۳۷۵ هکتار از این منطقه در منطقه حمل  ( تماما با شدت زیاد (T1)  و ۳۴۰۰۰ هکتار مابقی جزو منطقه رسوب می باشد که از این سطح ۱۲۴۳۷ هکتار تپه های ماسه ای فعال (S1) ، ۱۵۶۲۵ هکتار آن تپه های ماسه ای نیمه فعال (S2) و مابقی به مساحت ۵۹۳۷ هکتار جزو تپه های ماسه ای با فعالیت کم ، بدون فعالیت (S3) می باشند.

شناسائی کانون های بحرانی فرسایش بادی در شهرستان سرخس
این شهرستان دارای سه کانون بخرانی فرسایش بادی به نام های کانون بحرانی فرسایش بادی یازتپه و پاسگاه مرزی خانگیران ، کانون بحرانی فرسایش بادی گنبدلی و آب مال و کانون بحرانی فرسایش بادی صمد آباد می باشد. در ۵ سال اخیر شدت فرسایش بادی در این شهرستان بسیار شدید بوده و مشکلات عدیده ای برای مردم منطقه مخصوصا اهالی گنبدلی و وسلیل نقلیه عبوری از جاده ترانزیت مشهد – سرخس و تصویب آن و اجرای بخشی از پروژه های پیش بینی شده در آن شامل ، مالچ پاشی ، نهال کاری و بذر کاری تا اندازه ای از مشکلات منطقه کاسته شده ولی این فعالیت ها کافی نبوده و پروژه های پیش بینی شده در طرح باید به طور کامل اجرا شود تا مشکل فرسایش بادی در منطقه حل گردد.
کل مساحت کانون های بحرانی فرسایش بادی در این شهرستان طبق بررسی ها و برآوردهای انجام شده ۵۹۶۸۶ هکتار است که از این سطح ۴۲۵۰۰ هکتار آن دارای شدت زیاد (C1) و مابقی به مساحت ۱۷۱۸۶ هکتار دارای شدت متوسط (C2) می باشد. از این سطح ۲۴۱۸۷ هکتار آن در منطقه برداشت با شدت زیاد (O1)  ، ۲۳۱۲ هکتار آن در محدوده برداشت با شدت متوسط (O2) ،۱۲۴۳۷ هکتار آن در منطقه رسوب با فعالیت زیاد (S1) ،۱۵۶۲۵ هکتار درمنطقه ریوب با فعالیت نیمه فعال (S2)  و ۵۱۲۵ هکتار آن در منطقه رسوب با فعالیت کم (S3)  واقع شده است.
طبق بررسی های به عمل آمده کل خسارت وارده به منابع اقتصادی ، زیستی ، راه های مواصلاتی و  اماکن سالیانه حدود ۵۴۱۵۷۱۷ هزار ریال می باشد.

۱-    اصول اولیه هواشناسی
باد یا حرکت هوانسبت به سطح زمین اصولا تفاضل گرمای خورشیدی هوا در مناطق مختلف سطح زمین می باشد این نفاضل باعث می شود که ستون هوا در هریک از این مناطق دارای ارتفاع متفاوتی باشد. بنابر این نقاط هم ارتفاع فشارهای متفاوتی وجود دارد که باعث نیروهای افقی شده و متعاقبا حرکت افقی هوا را ایجاد می کند. این حرکت نیروهای دیگری مانند نیروی انحرافی یاکسریولیس( در اثر دوران زمین ) و نیروهای بازدارنده ( اصطکاک سطح زمین و هوا ) را بوجود می آورد. در حالت یکنواخت حرکت هوا باباقیمانده ای از نیروهای گرادیان فشار ، که یولیس ، گریز از مرکزو اصطکاک مشخص می گردد. نیروهای باد مورد نظر در طراحی سازه ها به وسیله ی دو سیستم بزرگ مقیاس ( مانندگردبارهای بسیر گرم ) و بادهای محلی (مانند بادهای خون ، اثرجت ، برا و تورنادو ) به وجود می آیند.
– ظهور ابرهای سیرواستراتوس علامت نزدیک شدن هوای طوفانی بوده این ابرها به شکل گلوله ی پشمی هستند که به علت شفا فیت خورشید و ماه و ستارگان از پشت آنها قابل رویت هستند.
۳ – موقعیت جغرافیایی : شهر سرخس در همسایگی جنوب صحرای بزرگ قره قوم ترکمنستان قرارا دارد و از این رو شدیدا تحت تاثیر عوامل حاکم بر توسعه کویر قرارا دارد و منطقه از نظر طبیعی استعداد پرورش را دارد که همجواری با کویر قره قوم آن را تشدید کرده و اقلیم خشک و سرد را به وجود آورده و فراسایش باد در آب و هوای خشک متداول تر است که بهره وری از زمین شرایط خشک شدن آن را تشدید می کند .
در این رابطه می توان از نامه رئیس اداره هوا شناسی سرخس تحت مضمون زیر یاد کرد :
احتراما به استحضار می رساند در حالیکه رویداد طوفان گرد و خاک به عنوان یک شاخص عدم آسایش در شهرستان سرخس طبق دوره آماری دارز مدت سالنه ۴۵ مورد اتفاق می افتد از ساعت ۳ بامداد امروز ۳۰/۱۰/۸۵ وزش باد شدید در منطقه آغاز شده که به علت دوام آن بیشترین سرعت دیده بانی شده ی این باد در ساعت ۱۲:۳۰ ظهر بالغ بر ۶۱ کیلو متر در ساعت رسید و دیدافقی را کاملا محدود نمود و بدیهی است اینگونه طوفنها با توجه به جنس خاک می تواند به حرکت شنهای روان و کندی تردد یا توقف در حمل و نقل جاده ای منجر شود . طوفان روز جاری شهر سرخس یک پدیده محلی خرد مقایس است که روی نقشه های همدیدی  استاندارد جوی مرکز پیشبینی شب گذشته خراسان رضوی از قبل جهت صدور اطلاعیه قابل ردیابی و پیشبینی نبوده است شکل گیری این سیستم کاهش قابل ملاحظه ی ۱۳ هکتو پاسکال ر فشار هوا طی ۲۴ ساعت گذشته و افزایش ۴ درجه ای در حداقل دمای صبح امروز رابه دنبال داشته است.

۴- بارندگی : میانگین بارندگی در مدت ۱۸ سال از ۶۴ تا ۸۱ به میزان ۹/۱۸۵ میلی متر گزارش شده است که پراکنش ان در فصل بهار به اندازه ۵۵ میلیمتر ، تابستان ۲/۱، پاییز ۸/۲۹ و زمستان ۹/۹۹ می باشد. ضمنا میزان بارندگی در سال ۸۴ به میزان ۱۳۰ میلیمتر می باشد ۹/۵۵ میلی متر از میان گین دوره کمتر است حداکثر رطوبط نسبی مربوط به ماه های دی و بهمن به میزان ۷۰ درصد است.
تغییر در بارندگی و الگوهای دما باعث می شود که محصولات کشاورزی به سختی رشد کنند و پوشش گیاهی به صورت پراکنده و تنگ مشاهده می شود. در نتیجه فرسایش خاک شدید تر می شود فعالیت انسان اغلب اثر فرسایش باد بر خاک را افزایش می دهد. ترکیب کوتاه مدت خشکسالی و عملیات زراعی مخرب ،‌یکی از بلایای طبیعی است که در نهایت ممکن است با طوفتنی ماسه ای  خطرناکی همراه شود. حداقل مطلق دما در دوره آماری مذکور به میزان ۶/۱۸- و حداکثر مطلق دما به میزان ۶/۴۶ درجه سانتیگراد می باشد. میانگین حداکثر درجه حرارت گرمترین ماه های سال ۹/۳۷ و میانگین حداقل سردترین ماه های سال ۱ درجه سانتیگراد گزارش شده است.
مجموع ساعات آفتابی ۵/۲۹۱۹ ساعت در سال است که کمترین ساعات آفتابی در دی ماه و بیشترین در تیر ماه است دوره آب و هوای خشک سرخس از اوایل ماه اردیبهشت شروع و در اول آذز ماه پایان می یابد و حدود ۷ ماه طول می کشد .
۶ – باد : با بررسی گلباد منطقه باد غالب دارای رژیم شمال غربی – جنوب شرقی می باشد که در فصول بهار ، تابستان ، پاییز و زمستان باد محلی موسوم به باد قبله در جهت عکس ، از جنوب و جنوب شرق به سمت شمال و شمال غرب جریان دارد . بر اساس میان گین آمر فصل ماهانه پاییز دارای بیشترین درصد باد آرام و از میانگین سرعت ۶/۱ متر بر ثانیه بر خوردار است و ماهای خرداد، تیر،‌مرداد، نیز دارای بیشترین درصد فراوانی وزش باد می باشد میانگین سرعت باد ۳ متر بر ثانیه و بیشترین درصد فراوانی باد غالب از جهت شمال غربی قرائت شده و در این ماه ها سرخس تحت تاثیر بادهای ۱۲۰ روز سیتان نیز واقع می شود .
تغییرات درجه حرارت در منطقه بسیار زیاد است و حداکثر آن در تیر ماه است روند کمی باده در منطقه شمالی – جنوبی است ولی بادهای فصبی شرقی – غربی در تابستان و غربی – شرقی در زمستان جریان دارد . علت بادهای تابستانی جابه جایی هوا از مراکز پر فشار صحرای قره قم در ترکمنستان ( موافق جهت حرکت عقربه ساعت ) به طرف مناطق کم فشار ایران (مخالف عقربه های ساعت ) می باشد ، در زمستان عکس این حالت صورت می گیرد و انتقال بادها از طرف مراکز پر فشار ایران به طرف مراکز کم فشار است. ذکر این نکته ضروری است که بادهای غربی – شرقی دارای سرعت زیادی بوده و قادرند که مقادیر زیادی از رسوبات دانه ریز را با خود حمل کرده و موجب تخریب خاکهای سطحی گردند. لذا تشکیل تپه های بادب و حرکت آنها و حرکت آنها در دشت سرخس بیشتر در فصول انتنقال صورت می گیرد ( اواسط پاییز ، اواخر زمستان و اوایل بهار) و عامل اصلی توسعه تپه ها بادهاب سریع شرقی – غربی است هرجند که حرکت بادهای شرقی – غربی نیز در گسترش تپه ها مؤثر است که انرژی بادی دارای فرایا و معاسی به شرح زیر می باشد :

سالیانه    آذر    آبان    مهر    شهریور    مرداد
AUG    تیر
JUlY    خرداد
JUNE    اردیبهشت
MAY    فروردین
APR    اسفند
MAR    بهمن
FEB    دی
JAN    YEAR

FASTES WINED SPEED
لذا تمامی عوامل فوق شرایط را برای فرسایش خاکها مهیا می سازد . بنا براین منطقه از حیث عوامل یاد شده دارای پتانسیل فرسایش است اما آنچه خصوصا در یک سال گذشته شرایط  را حادتر نموده است علاوه بر تداوم خشک سالی ها و تنزل فاحش میانگین بارندگی سالیانه از میانگین ۱۸ ساله ( بارندگی ۸۴ به میزان ۱۳۰ میلی متر و در سال ۸۵ به میزان حدود ۵۵ میلی متر اعلام شده است ) ، تاثیر مخرب عوامل انسانی و عواما سؤ مدیریتی در منطقه ،‌شرایط را برای بروز فرسایش شدیدی مهیا نموده است

عوامل انسانی :
۱-    بدون شک شرکت گاز و منطقه ویژه اقتصادی سرخس بیشترین تاثیر را در رشد شهر نشینی داشته است و عدم وجود مشاغل مناسب در منطقه و نهایتا روی آوری مردم به تخریب مراتع منطقه و تبدیل و توسعه زراعتهای کم بازده که باعث تخریب خاک می شود فعالیتهای ضعیف زراعی مانند کشت در جهت شیب و در شیارهای تپه ها و یا کشت در جهت مسیر باد خاکها را با فرسایش بادی مواجه می کند با از بین رفتن رستنی ها و خاک ها ی سطحی توسط انسانها فرسایشی نتانی از باد افزوده خواهد شد که در نهایت به بیابان زایی منجر می شود و ازدیاد جمعیت در این رابطه نقش خود را به خوبی نشان می دهد . همین طور افزایش روز افزون جمعیت منجر به تغییر کار بری زمین می شود و تخریب مراتع به عنوان یک فرهنگ درآمده است . جلوگیری از تصاحب غیر مجاز زمین و به زیر کشت بردن آنها به دلیل مالکیت دو گانه ی زمین بین منابع طبیعی و آستان قدس رضوی و همین طور روند طولانی برخورهای قانونی ( ۹ تا ۱۰ ماه ) با مشکل مواجه می شود که این خود باعث تخریب زمینها توسط مردم و تبدیل آنها به اراضی بایر می شود که در بروز طوفان نقش به سزایی دارد
۲-    شخم و شیار اراضی مرتعی به صورت تخریب مراتع (اراضی ملی و آستان قدس رضوی ) و تبدیل آنها به دیمه زارهای بی بهره به منظور منتفع شدن از حمایتهای بیمه محصولات کشاورزی
۳-    چرای مفرط دام و وجود تعداد بیش از حد ظرفیت مراتع توسط دامداران عشایر و بومی منطقه که موجب تخریب و نابودی مراتع گردیده و متاسفانه مراتع منطقه سرخس را که روزگاری به عنوان یکی از مناطق شاخص قشلاقی و چراگاه اسبان قشون بوده است به تلی از خاک تبدیل نموده است که خشکسالی های پی در پی باعث شده که پوشش گیاهی بهحالت تنگ و پراکنده در بیاید که با تنک شده آنها بیشتر بارش به طور مستقیم در سطح زمین جاری می شود و یا به سرعت داخل خاک نفوذ می کند عموما افزایش جریان رودخانه ای نیز می تواند فرسایش ایجاد کند که این خود خطر بزرگی است.
۴-    قطع درخچه ها و بوته کنی توسط عشایردر فصل قشلاق و نابودی گونه های گیاهی که از نظر اکولوژی به عنوان گونه های پرستار یا گونه های خاصی ، می توانند در صورت یافتن فرصت موجب استقرار سایر گونه های مرتعی خوشخوراک گردند .
بررسی علل تخریب اکو سیستم
طبق بررسی های به عمل آمده در منطقه علل تخریب مراتغ و به طور کلی اکو سیستم منطقه را می توان به شرح زیر اعلام نمود:
بوته کنی و قطع بوته و درخچه ها به منظور تامین سوخت
در گذشته های نه چندان دور کلیه مصارف سوختی مورد نیاز اعم از پخت و پز غذا ، نان ، گرم نمودن شیر و محصئلات دامی و مسائل بهداشتی ، انرژی حرارتی منزل و حتی روشنایی ساختمان کلیه روستایان منطقه و بخش اعظم مردم شهر سرخس و دامدارن مهاجر و عشایر که از دیگر نقاط استان به این منطقه در فصل ییلاق کوچ می نموده اند، همه از پوشش گیاهی منطقه تامین میشده است . در بین طبقات مردم گروه های بوده اند که حرفه اصلی آنها تهیه هیزم و زغال کشی بوده است . اخیرا با توجه بع استفاده از مخازن گاز در منطقه خانگیران در بعضی از روستاهای منطقه گاز تامین شده و اکثریت روستاها از روشنایی برق استفاده می نماید، ولی هنوز ههم دامداران مهاجر و عشایر منطقه برای تامین سوخت از بوته ها و درخچه های مراتع استفاده می نمایند . این مورد را می توان به عنوان یکی از موارد اصلی تخریب پوشش گیاهی منطقه اعلام نمود .

تعداد دام مازاد بر ظرفیت مراتع
یکی دیگر از دلایل تخریب را می توان تعداد دام مازاد بر ظرفیت مراتع دانست.همیشه کمبود علوفه یکی از مشکلات دامداری های منطقه بوده و از دامداران این منطقه که بیشتر به گوسفند داری و بز داری مشغول هستند ، دامدران بومی در تمام سال و دامدران عشایر و کوچرو در فصل ییلاق دامهای خود را در مراتع تعلیف می نمایند مگر در روزهای بارانی و سرد که در آغل یا چادر باقی مانده و تغذیه دستی گرند. لذا با توجه به نوع گونه های غالب در اکثریت سطح مراتع منطقه ( Po bullbosa ,  Carex sp.) که از گونه های کم زی و مهاجم و با تولید علوفه کم هستند ، و تعداد زیاد دام منطقه ، یکی از دلایل اصلی دیگر تخریب را می توان تعداد مازاد دام بر ظرفیت اعلام نمود .
طبق آمار به دست آمده از مطالعات اقتصادی و اجتماعی دامداری منطقه ، کل تعداد دام بومی منطقه ۲۱۵۱۹۴ واحد دامی است که در کلیه سال از مرتع استفاده می نمایند و ۱۲۷۰۰۰ واحد دامی نیز در فصل ییلاق به وسیله عشایر و دامداران کوچرو به منطقه کوچ می نمایند که نیز علوفه های آنها کلا ۸۹۹۷۵۸۱۰ واحد علوفه ای بر آورد میگردد در صورتی که علوفه تولیدی قابل بهره برداری از مراتع منطقه ۵۷/۳۹۷۶۴۱۵ واحد علوفه ای و علوفه دستی موجود وارده به منطقه از سایر بخشها ۲۰۰۳۳۴۸۰ واحد علوفه ای است که جمعها ۶۵۹۶۵۹۱۵ واحد علوفه ای کم می باشد که این مقدار با فشار بر مراتع و کاهش وزن دام تامین می گردد.

عدم رعایت اصول مرتعداری و سیستم چرایی

یکی دیگر از دلایل تخریب مراتع را می توان عدم رعایت اصول صحیح مرتعداری و سیتستم چرایی دانست. چرای زود رس که در منطقه رواج دارد یکی از دلایل اصلی تخریب مراتع در منطقه می باشد . دامداران بومی به صورت سیستم چرایی دائم (continius grazing) و دامداران عشایر و مهاجر در فصل زمستان (ییلاق) دامهای خود را در مرتع تعلیف می نمایند ، با توجه به فصل رویش گیاهان فرصتی برای رشد کافی و تولید بافتهای فتوسنتزی و ذخیره ریشه و تولید بذر و تولید مثل باقی نمی ماند و لذا روز به روز گیاهان ضعیف تر شده و مراتع تخریب و پوشش گیاهی تخریب می گردد .
۵ آلاینده ها و ضایعات صنعتی نیز عامل دیگری در تخریب خاک به وسیله ی انسان است . ضایعات سمی ناشی از صندوق باعث ته نشین  شدن مواد اسیدی در خاک می شود و همچنین سوخت های فسیلی مورد مصرف در صنعت حمل و نقل و آمدو شد می تواند به اسیدی شدن خاک و از دست رفتن قابلیت تولید منجر می شود و نهشته های اسیدی به دلیل وجود دو نوع گاز آلاینده ی اصلی که درنیوار تولید می شود به وجود می آیند همینطور بار باعث انتقال اکسیدهای گوگرد    , اکسیدهای ازت   به سطح شهر می شود حتی در صورت بارش باران تشکیل باران اسیدی می دهد. که این آلودگی هوا و نهشته های اسیدی به عنوان فشارهای زیست محیطی در تخریب جنگل ها نقش دارد. به این ترتیب جنگل های به تدریخ تحت فشار آلودگی هوا قرار می گیرند.
عوامل مدیریتی در منطقه
پاره ای از ناهماهنگیها در سطح منطقه فرصت های مناسبی را برای عده ای سود جو منفعت طلب مهیا نموده که در صورت برقراری مناسبات هماهنگ امکان فرصت طلبی سلب خواهد شد.
اصول مقابله با فرسایش بادی :
۱-    مبارزه بیولوژیکی :
به وسیله ایجار بپوشش گیاهی و یا افزایش گونه های موجود در منطقه همه ساله عملیات ماسه های روان با ایجاد بادشکن ها و نهالکاری و بذربپاشی و کشت درختچه های مقاوم در ۲۴ ایستگاه در شهرستانهای … بردسمن ، بیرجند ، تایباد ، تربت جام … انجام می گیرد که با موفقیتی قابل توجه و قابل عرضه در سطح بین المللی همراه بوده و هم اکنون عرصه ی مناطق مورد عمل حیات دوباره خود را بازیافته و مجددا توجه روستاییان —- از ماسه را به بازگشت به زادگاهشان و آغاز حیاتی دوباره جلب نموده و کشاورزی در مناطق مجاور را رونق بخشیده است.
۲-    نثبیت ماسه های روان به طریقه شیمیایی ( پاشیدن مالچ ها نفتی )
در منطقه خانگیران سرخس که ضرورت حفاظت از تاسیسات گاز که همه ی تاسیسات در فضای باز احداث شدند سریع در مبارزه را و حرکت ماسه های روان را یجاد می نمود که در سطحی معادل ۳ هزار هکتار طی سال جاری ۵۲ تا ۵۵ عملیات مالچ پاشی انجام و توفیق کاملی بدست آمده . به طور کلی نثبیت ماسه بهطریق شیمیایی برای مناطق ماسه ای فعال و برای تجات تاسیسات زیر بنایی و راه های ارتباطی حیاتی ضروری است و طریقه بیولوژیکی را برای مناطق شنی کم فعالیت

الف : رخساره تپه های شنی
تپه های شنی با ارتفاع و شیب کم از جمله مناطق رسوبگذاری شن های روان در منطقه است که متحرک بوده و خسارات جبران ناپذیری را بر مزارع و روستاهای منطقه دارد. این تپه ها به شکل بارخان های کوچک  بوده که در مراحل اولیه شکل گیری می باشند و اکثرا بر روی سنگ بسترلس قرار گرفته اند . تپه های شنی منطقه شیبی در حدود ۱۲ – 2 % داشته و مساحت آن ۱۲۲۹۴ هکتار می باشد. تپه های شنی در غرب روستای یازتپه غرب و شمال غربی روستای صمدآباد و اواسط منطقه گسترش داشته و علاوه بر اینکه مناطق فوق جزء منطقه روسوبگذار محسوب می گردد و عملیات حمل و برداشت نیز به مقدار کم روی آنها صورت می گیرد. تهدید روستاهای منطقه توسط تپه های شنی در اشکال شماره ۸-۲ و ۹-۲ مشاهده می گردد به عملیات تثبیت شن های روان در منطقه صمد آباد توسط اداره کل منابع طبیعی خراسان آغاز گردیده است و بصورت آزمایشی بخشی از آن توسط بادشکن نثبیت گردیده است که درشکل شماره ۱۰-۲ مشاهده می گردد . این تیپ در ارتفاع بین ۵۰۰- ۲۶۰ متری قرار گرفته است و متوسط ارتفاع آن ۳۸۰ متر است.

ب : رخساره سفره های ماسه ای
تحت تاثیر بادهای منطقه شن های روان به صورت قشرنازکی سطح رسوبات زیرین را پوشانده و نبکاهای کوچکی نیز در آن دیده می شود این مناطق تحت عنوان رخساره شن زار نامگذاری گردیده است . از آنجائی که این رسوبات بادی هنوز به شکل تپه درنیامده اند نمیتوان نام تپه را برآن نهاد و چون رسوبات زیرین آن یعنی لس ها و سایر سنگ ها به صورت تپه ماهور می باشد این رخساره تحت عنوان تیپه های کم شیب آورده شده است .در این بخش ها باد شدیدا فعال بوده و اکثرا مناطق حمل و رسوب گذاری را تشکیل می دهند ،با توجه به تصاویر ماهواره ای ، عکس های هوایی و جهت باد به نظر می رسد که مناطق برداشت شن از شمال و شمال غربی منطقه یعنی در خاک ترکمنستان بوده و مطالعات دقیق تری رامی طلبد ، ولی آنچه مسلم است این است که بخش های عمده ای از دشت سرخس و بخش های تپه ماهوری آن مناطق حمل و رسوبگذاری شن های روان می باشد. این رخساره شیبی در حدود ۱۰ – 1 در صد داشته و مساحتی در حدود ۲۵۹۷۰ هکتار را می پوشاند و بیابان زدایی به کار می رود . هر دو روش تثبیت ماسه های روان در خراسان موفق و ارزش و تاثیر همسانی دارد ولی هر کدام درمکانی خاص و باهدفی مشخص که از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه باشد از سال ۵۵ به بعد عملیات حفاظتی و اجرای طرح های تثبیت شن فقط به طریقه بیولوژیکی بوده و دادمه داشته است درسه سال اخیر مجددا در سرخس عملیات مبارزه با فرسایش بادی ازطریق مالچ های نفتی شروع شده است و ادامه دارد.

۳ اطلاعات محلی و دانش بومی در زمینه مقابله با فرسایش بادی
دانش عمومی همچون فرهنگ غنی کشور در همه زمینه ها به طورگسترده ای وجودداشته و دارد ولی متاسفانه در زمینه جمع آوری دانش بومی جامعه عشایری و روستایی کشور کارزیادی صورت نگرفته است روستائیان مناطق بیابانی کشور با توجه به شرایط خاص خود و آگاهی از زمان وزش بادهای محلی و فصلس و به منظور مقابله با فرسایش بادی ،تجاربی رابدست آورده و براساس آن کارهای خود راهماهنگ می کنند.
۱-    روستائیان ساکن درمسیر بادهای فصلی و ۱۲۰ روزه عملیات کشت و کار و شخم و شیار خود را طوری به انجام می رسانند که زمان وزش بادها عملیات کشاورزی خاتمه یافته وسطح زمین دارای سبزینه باشد.
۲-    جهت محافظت از زراعات و تاسیسات خود (موتورخانه ، استخر…) اقدام به احداث بادشکن با درختان مقاوم در برابر باد می نمایند.
۳-    احداث بند سارهایی درمسیر رودخانه های فصلی که این عمل هم به ایجاد زمین های کشاورزی منجر می گردد که در آن جالیز کشت می کنند و هم به منزله نفوذ جریان آب و سیلاب عمل می نماید.
۴-    استفاده از سطح عایق جهت جمع آوری آب باران و هدایت آن به آب انبارهای سرپوشیده جهت آشامیدن خود و دامهایشان که با توجه به پوشش سقف آب انبارها آب جمع آوری شده مدتها بدون تاثیر سنجیده مورد بهره برداری قرار می گیرد.

سرعت خصوصیات حرکت و نحوه حرکت باد باعث بروز عوامل زیرمی شود
۱)    آسایش دینامیکی : نیروهای ناشی از وزش باد درزمان و فضا متغیراست و بدن انسان با محیط اطراف اختلال ایجاد می کند . این دوعامل بستگی فراوانی به خصوصیات فردی انسان دارد اما به طور کلی راحتی یا ناراحتی در اثر وزش باد به عوامل زیر بستگی دارد.
۲)    نوع فعالیت شخص : نوع اقلیم و فصول مختلف سال که تا حدی به نوع لباس بستگی دارد – شرایط جوی – شرایط فیزیکی انسان ( سن ) و شرایط روحی فرد.

خصوصیات ایرو دینامیک باد در مجموعه های ساختمانی و پیشنهادات عملی
۱-    اثر ایجاد حوزه درزیر ساختمانها : جریان یافتن هوا در حفره ها یا گذرهای زیر ساختمان باعث می شود که قسمت جلو آن که تحت فشار زیاد است با پشت ساختمان که در فشار کمتری قرار دارد مرتبط می شود
شرط لازم : حداقل ارتفاع ساختمان بیش از ۱۵ متر باشد. تاثیر ارتفاع : هرچه ساختمانها بلندتر باشند به همان نسبت میزان آسایش کمتر می شود.
راه حل های علمی :
–    ساختمانهایی که دارای پیلوتی یا حفره ایست بایستی به موازات جهت باد قرار گیرد.
–    در پای ساختمانهای بلند بایستی از ساختمانهای کوچک یا عناصر گیاهی استفاده شود.
–    درحجم های ارتباطی باید از عواملی که باعث تقلیل نیروی باد می شود استفاده شود.
–    اجتناب ازپیش بینی پیلوت توپر درساختمانها الزامی است.
–    باید باازدیاد خلل فرج جریان هوارا در قسمت پایین ساختمان پخش نمود.
۲-    تاثیر گوشه : اثر جریان هوا در زوایای ساختمان به این شکل است که منطقه تحت فشار زیاد در جلوی ساختمان با منطقه تحت فشار کم جانبی ساختمان درارتباط قرار می گیرد . مجتمع های ساختمانی متراکم به دلیل ابعادی که دراد در مقابل باد مانع مهمتری ایجاد می کند چنین حالتی در ساختمان های باز و پبراکنده دیده نمی شود.
وزش باد در گوشه ها علاوه بر تشکیل منطقه ای با سرعت بیش از حد متوسط در این قسمت ها باعث ایجاد گرادیان افقی قابل توجه نیز می شود .
راه حل های عملی:
۱-    محاط نمودن ساختمانهای مرتفع با حلقه ای به ارتفاع پنج طبقه
۲-    تقلیل ارتفاع مجموعه به طور یکنواخت در طبقات
۳-    گوشه های منحنی شکل ، گرادیان افقی سرعت ها متوسط را کاهش می دهد.
۴-    پیش بینی عناصری با خلل و فرج درجوار گوشه ها
۵-    قرار دادن جمعی از ساختمانهای کوتاه یا پوشش گیاهی درنزدیکی گوشه ها.
۶-    تاثیر سایه باد : منطقه ای با جریان هوای متلاطم که در پشت مانع ایجاد می شود.
خسارت وارده ناشی از طوفان
درخصوص خسارات ناشی از طوفان وزیر جهادکشاورزی درنامه ای به مدیریت طرح و برنامه سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی عینا چنین عنوان شده است :
احتراما به استحضار می رساند بر اثر طوفان های ایجادشده در شهرستان که کانون اصلی آن دردهستان خانگیران از بخش مرکزی اتفاق افتاد طی بررسیهای متعددو بازدید مستمرکارشناسان این مدیریت از بخشهای زراعت دیم و همچنین دامداریهای مناطق که شامل ۱۳ روستا با جمعیت بالغ بر ۱۵۱۵ خانوار وسطح زیر کشت دیم ۱۱۷۵۰ هکتار و جمعیت واقعی ۹۲۱۶۰ راس ،
میزان خسارت وارده به تکفیک به شرح ذیل جهت استحضار و اوامر مقتضی به حضور ارسال می گردد.
خسارت ناشی از تخریب ۱۰۰ % به فرارع دیم به میزان ۱۱۷۵۰ هکتار بالغ بر ۶۱۸۶۳۷۵۰۰۰ ریال ، لذا خواهشمند است با عنایت به کاهش بارندگی سال جاری و پدیده خشکسالی درمنطقه پیگیری لازم جهت کمک به خسارت دیدگان صورت پذیرد.
همینطور نامه رئیس اداره منابع طبیعی شهرستان سرخس خطاب به فرمانداری دررابطه باخسارت وارده عینا بدین شرح می باشد:
احتراما عطف به نامه مورخه ۵/۱۲/۸۵ به استحضار می رساند میزان خسارت وارده دراثر طوفان شن به پروژه های بیابان زدایی و تثبیت ماسه شهرستان به شرح زیر اعلام می گردد :
 ردیف       نام منطقه         نام پروژه           میزان خسارت
   1     چاله زرد      مالچ پاشی       000/000/90    ریال
   2     آبمال       بذرپاشی        000/000/80    ریال
   3      آبمال      نهال کاری       000/000/180  ریال

در گزارش وضعیت شهرستان بدین شرح ذکر شده است:
–    برابر طوفان روز گذشته (؟) تعداد ۴۶ روستای شهرستان دچار قطعی برق گردید که از این تعداد ۲۷ روستا تا ساعت ۱۹ روز گذشته برقدار و تعداد ۱۲ روستا تا ساعت ۱۰ صبح امروز برقدار شدند. تعداد ۷ روستا نیز بعلت شکستگی تیر در مسیر هنوز برقدار نشده اند که پرسنل اداره برق شهرستان درحال رفع مشکل میباشند.
–    در بخش راه : روستاهای محور بزنگان به کاریزک مسدود میباشد که درحال حمل وسایل نقلیه راه سازی به محل جهت بازگشایی میباشند.
–    درمحور روستاهای آبمال به چاله زرد تا سددوستی مامورین مشغول بازگشایی مسیر هستند.
–    محور اصلی مشهد – سرخس نیز در همان ساعات اولیه پس از طوفان بازگشایی گردید.
–    دربخش حمل ونقل ریلی یک قطار باری درایستگاه مختوم قلی از خط خارج گردیده که درحال حاضر رئیس و سرپرست ایستگاه سرخس و دیگر پرسنل مشغول بازگشائی مسیر حدفاصل گنبدلی تا رباط شریف که ریل دفن شده است میباشند.
درنهایت اینکه باتوجه به مطالعات زیست اقلیمی شهرستان سرخس ازمناطق گرمسیری با اقلیم اکثرا خشک میباشد که تخریب و چرای دام بیش ازحد باعث ازبین رفتن مراتع آن گردیده بهمین لحاظ تشخیص اعتبار مورد نیاز به منظور اصلاح و بازسازی مراتع شهرستان و تامین نیروی مورد نیاز جهت حفظ و حراست ازآنها بسیار ضروری می باشد.
درگزارش ارسالی ازبنیاد مسکن تعداد ۱۲۰ واحد مسکونی روستایی آسیب دیده بین ۷۰ تا ۱۰۰ درصد خسارت اعلام شده است. در بخش محور کاریزک کاملا مسدود شد ( جاده ۷ روستا ) ، جاده روستای چکودر و محور چاله زرد کاملا مسدود شد .
(جاده ۷ روستا ) جاده های مذکور طی هفت روز کارمداوم بازگشایی و پاکسازی شدند و خسارات زیادی به ماشین آلات راهسازی اداره  راه و ترابری شهرستان وارد شد.
–    بیماریهای شایع پس از طوفان
دراین رابطه از نامه رئیس اداره حفاظت محیط زیست سرخس می توان نام برد که عینا به شرح ذیل می باشد.
احتراما به استحضار می رساند به علت شرایط نامساعد جوی امروز مورخ ۳۰/۱۰/۸۵ و وجود گرد و غبار و ذرات معلق بسیار در هوای شهر که باعث ایجاد ناراحتی تنفسی و ریوی درافراد به ویژه نونهالان می گردد خواهشمند است در صورت امکان اوامر مقتضی نسبت به تعطیلی مقاطع تحصیلی شهر جهت حفظ سلامتی دانش آموزان تا رفع آلودگی هواصادر فرمایند.
همینطور در همین رابطه از نامه مدیر آموزش و پرورش شهرستان به فرمانداری می توان یاد کرد که تحت مضمون ذیل ارائه می شود :
احتراما با توجه به مشکلات جوی به وجود آمده درطی هفته های اخیر دراین شهرستان و وجود صوفانهای شدید شن و خاک لازم است به برخی از مشکلات بهداشتی ، آموزشی و پرورشی ایجادشده درآموزشگاه های این شهرستان اشاره شود .
۱-    افزایش چشم گیر بیماریهای تنفسی و عفونی در میان دانش آموزان و قاعدتا بروز اثرات نامطلوب و عدیده ی آموزشی و پرورشی در سطح مدارس
۲-    وجود مشکلات متعدد درزمینه ی کنترل مسائل بهداشتی و نظافتی در محیط آموزشگاه و کلاسها
۳-    مخالفت بسیاری از اولیای دانش آموزان جهت حضورفرزندانشان درمدرسه به علت آلودگی شدید هوا باوجود حضور مداوم همکاران محترم فرهنگی در مدارس
۴-    عدم امکان تردد دربخی نقاط روستایی به علت آلودگی شدید هوا و مسدودبودن راه ها
لذا از آن فرمانداری محترم تقاضا می شود طبق صلاحدید درارتباط با بررسی علل و عوامل زمینه ساز این بحران و راه کارهای کنترل آن اقدام عاجل به عمل آید.
همچنین درخصوص بیماری های شایع پس ازطوفان ازنامه ی مدیر شبکه ی بهداشت و درمان شهرستان به فرماندار محترم و ریاست حوادث غیر مترقبه شهرستان سرخس یاد می شود.
احتراما پیرو نامه ی ۳۰/۱۰/۸۵ به استحضار می رساند از روز گذشته تا صبح امروز تعداد ۱۶  بیمار در بخش های داخلی و اورژانس بیمارستان ۱۷ شهریور سرخس در اثر آلودگی هوا ناشی از گردوغبار بستری شدند و بیش از ۵۰ بیمار نیز به همین علت به صورت سرپایی به مرکز بهداشتی درمانی بیمارستان مراجعه و تتحت درمان قرار گرفتند .مزید استحضار حضرتعالی به عرض می رساند وجود ذرات معلق گردو غبار علاوه برکاهش حجم اکسیژن وارده به ریه ها و نشدید برخی بیماریها مانند آسم ، برونشیت ، … خود می تواند باعث رسوب در بخش هایی از دستگاه تنفسی و موجب افزایش استعداد به عفونتهای باکتریایی و غیره گردد. نتایج پیشنهادت
با توجه به موقعیت جغرافیایی شهرستان سرخس و تهدید ان توسط بادهای فرساینده و مضر  با اطلاع از نحوه کاربری اراضی و استقرار سازه های شهری در محده ی شهرستان به شرح زیر می باشد :
۱- درمنطقه شمال شهر و جنوب غرب کاربری مسکونی
۲ – در محدوده ای اطراف شهر فضای سبز حفاظتی
۳- در قسمت غرب فضای عمومی
۴ – در بخش داخلی شهر قسمت فضای آموزشی و در بخش خارج شهر فضای آموزش عالی
۵ – در قسمت جنوب و جنوب شرق فضای گردشگری و اقامتی
۶ – فضای اداری در بخش مرکزی شهر جمع شده است
۷- فضای صنعتی و کارگاهی در قسمت شمال و شمال شرق پراکنده است .
۸- تاسیسات و تجهیزات در قسمت جنوب شهر است.
۹- فضای بهداشتی – درمانی در شمال شهر که می تواند در قسمت شمال و جنوب تسعه پیدا کند
۱۰- فضای تجاری در سطح شهر پراکنده است .
می توان با در نظر قرار دادن با دهای غالب (شمال – جنوب ) که دارای کاربری مسکونی در شمال و فضای گردشگری اقامتی در جنوب است می توان در صورت امکان اقدام به تغییر کاربری از مسکونی به فضای سبز در شمال یا حتی الامکان استفاده بیشتری از فضاهای سبز در اطراف ساختمانهای مسکونی نمود.
همینطور از موقعیت پینهاد گورستان در شمال غرب که تحت تاثیر بادهای مضر یاد کرد که در طرح جامع سرخس ذکر شده است. جهت استقرار ساختمانهای شهر در جنوب شرق و در محدوده ی عرض های ۵/۲۲ تا ۳۰ درجه جنوب است. و خیابانها با توجه به جهت بادها باید احداث شوند خیابانهای شریانی در جهت شرقی – غربی و معابر برای دسترسی به مناطق مسکونی نیز در جهت شرقی – غربی باید باشد.
در سالهای اخیر تغییر جهت بادهای غالب از شمال به شمال غرب که احتما لا با اقدامات کاهش فرسایش بادی کشور ترکمنستان در شمال سرخس دیده می شود. همینطور طوفان مخرب اخیر شهرستان که جهت جنوب شرقی به شمال غربی داشته است فضای گردشگری اقامتی این شهرستان را تحت تاثیر خود قرار داده است. با اعطای وام های دولتی به موسسات مربوط و روشن شدن وضعیت زمین های شهرستان سرخس که قریب به تمامی آن ازآن آستان قدس می باشد.
لذا می توان با اقداماتی نظیر مالچ پاشی که در مراحل بهرانی فرسایش صورت می گیرد از زیان های بیشتر طوفان ( خسارات بیشمار آن و هزینه هی ناشی از آن که در متن تحقیق ذکر شده است)ذجلوگیری کرد . با عنایت به این مطلب که سرخس از خط قرمز فرسایش گذشته است و در شرایط بهرانی به سر می برد.
در رابطه با جهت غالب باد ( شمال غرب – جنوب شرق ) می توان در صورت امکان از تغییر کاربری مسکونی به کاربری فضای سبز و تفریحی استفاده نمود  یا حتی المقدور در اطراف مناطق مسکونی از فضاهای سبز بیشتربرای کاهش اثرات بادهای مضر استفاده نمود.
نتایج و پیشنهادات
–    منطقه مورد مطالعه در زون کپه داغ واقع گردیده و توالی منظم رسوبات از ژوراسیک تا کواترنر مشتمل بر سازندهای مزدوران، شوریجه،‌تیرگان، سرچشمه، سنگانه، ایتامیر، آبدراز، آب تلخ، نیزار، کلات، پسته لیق، چهل کمان، خانگیران، نئوژن، کنگلومرای، پلیوکواترنر، رسوبات آبرفتی، لسی و بادی مشاهده می گردد.
–    سه واحد عمده کوهستانی ، تپه ماهوری و دشت سر بخش وسیعی از منطقه را شامل می گردد و هر واحد به تیپ ها و رخساره هایی تفکیک گردیده است . علاوه بر آن واحد های کوچک دیگری مثل دشت ، مخروط افکنه ، پادگانه و پالایا نیز مشاهده می گردد .
–    مورفولوژی کوهستانی اکثرا پر شیب و دارای توده های سنگی و بیرون زدگیهای سنگی لذا توصیه می گردد جهت استقرار پوش گیاهی از عملیات قرق و حفاظت استفاده گردد.
–    در واحدهای فرسایش پذیر مثل رخساره های بدلندی و فرسایشهای خندقی که از سنگهای مارنی حساس به فرسایش تشکیل گردیده است ، اقدام به هر گونه عملیات مکانیکی از قبیل شخم و شیار وغیره باعث تخریب بیشتر گردیده و لذا توصیه می گردد که در این بخش ها صرفا عملیات بیولوژی جهت استقرار پوشش گیاهی صورت گیرد.
–    سازنده پسته لیق شرایط خاصی جهت استقرار درختان پسته داشته ، لذا توصیه می گردد با توجه به سایر فاکتورهای زیست محیطی جهت بهره برداری بهینه اقدام به کشت درختان پسته در روی این سازنده گردد.
–    در رخساره فرسایش کناری توصیه می گردد که علاوه بر رعایت حریم رودخانه توسط روستایان د رمناطقی که فرسایش کتاری شدید است و باعث تخریب اراضی می گردد و عملیات میکانیکی آبخیزداری صورت گیرد.
–    فرسایشهای بادی از عمدترین فرسایش هایی است که دشت سرخس را تهدید می نماید، روستاهای زیادی در معرض وزش بادهای حامل شن و ماسه قرار گرفته و اراضی و حتی خود روستاها در حال مدفون شدن در زیر شن روان است ، لذا توصیه می شود که محل برداشت شن که احتمالا ترکمنستان می باشد توسط تصاویر ماهوارهای و کنترل های صحرایی به دقت بررسی و در صورت امکان پرژه مشترکی مبنی بر احداث بادشکن و یا سایر عملیات مورد لزوم جهت کنترل شن های در این منطقه سیاسی – اقتصادی صورت پذیرد .
–    منطقه آزاد تجاری سرخس ، راه آهن، منابع عظیم گازی و سایر منابع عظیم اقتصادی از جمله اولویت هایی است که بایستی در راستای این اهداف به تثبیت شن های روان در این منطقه پرداخت.