دانستنیهای کامپیوتر و اینترنت

یکی از متداولترین موارد کاربرد حافظه های Flash ، استفاده از آنان د ر Basic Input/Output System)) است . BIOS این اطمینان را به عناصر سخت افزاری نظیر : تراشه ها ، هارد یسک ، پورت ها ، پردازنده و … خواهد داد که بدرستی عملیات خود را در کنار یکدیگر انجام دهند. هر کامپیوتر ( شخصی ، دستی ) دارای یک ریزپردازنده بعنوان واحد پردازشگر مرکزی است . ریزپردازنده یک المان سخت افزاری است .بمنظور الزام پردازنده برای انجام یک عملیات خاص، می بایست مجموعه ای از دستورالعمل ها که نرم افزار نامیده می شوند نوشته شده و در اختیار پردازنده قرار گیرد. از دو نوع نرم افزار استفاده  می گردد : – سیستم عامل : سیستم عامل مجموعه ای از خدمات مورد نیاز برای اجرای یک برنامه را فراهم می نماید. ویندوز ۹۸ ، ۲۰۰۰ و یا لینوکس نمونه هائی از سیستم های عامل می باشند. – برنامه های کاربردی : برنامه های کاربردی نرم افزارهایی هستند که بمنظور تامین خواسته های خاصی طراحی و در اختیار کاربران گذاشته می شوند. برنامه هائی نظیر : Word ، Excel و … نمونه هائی از این نوع نرم افزارها می باشند. BIOS در حقیقت نوع سومی از نرم افزارها بوده که کامپیوتر بمنظور عملکرد صحیح خود به آن نیاز خواهد داشت. خدمات ارائه شده توسط BIOS نرم افزار BIOS دارای وظایف متعددی است . ولی بدون شک مهمترین وظیفه آن استقرار سیستم عامل در حافظه است . زمانیکه کامپیوتر روشن و ریزپردازنده سعی در اجرای اولین دستورالعمل های خود را داشته باشد ، می بایست دستورالعمل های اولیه از مکان دیگر در اختیار آن گذاشته شوند ( در حافظه اصلی کامپیوتر هنوز اطلاعاتی قرار نگرفته است ) دستورالعمل های مورد نظر را نمی توان از طریق سیستم عامل در اختیار پردازنده قرار داد چراکه هنوز سیستم عامل در حافظه مستقر نشده و همچنان بر روی هارد دیسک است . مشکل اینجاست که می بایست با استفاده از روشهائی به پردازنده اعلام گردد که سیستم عامل را به درون حافظه مستقر تا در ادامه زمینه استفاده از خدمات سیستم عامل فراهم گردد. BIOS دستورالعمل های لازم را در این خصوص ارائه خواهد کرد. برخی از خدمات متداول که BIOS ارائه می دهد ، بشرح زیر می باشد: – یک برنامه تست با نام POST بمنظور بررسی صحت عملکرد عناصر سخت افراری – فعال کردن تراشه های BIOS مربوط به سایر کارت های نصب شده در سیستم نظیر : کارت گرافیک و یا کنترل کننده SCSI – مدیریت مجموعه ای از تنظیمات در رابطه با هارد دیسک،Clock و … BIOS ، یک نرم افزار خاص است که بعنوان اینترفیس ( میانجی ) بین عناصر اصلی سخت افزارهای نصب شده بر روی سیستم و سیستم عامل ایفای وظیفه می نماید. نرم افزار فوق اغلب در حافظه هائی از نوع Flash و بصورت یک تراشه بر روی برد اصلی نصب می گردد. در برخی حالات تراشه فوق یک نوع خاص از حافظه ROM خواهد بود. زمانیکه کامپیوتر روشن می گردد BIOS عملیات متفاوتی را انجام خواهد داد: – بررسی محتویات CMOS برای آگاهی از تنظیمات خاص انجام شده – لود کردن درایورهای استاندارد و Interrupt handlers – مقدار دهی اولیه ریجسترها و مدیریت Power – اجرای برنامه POST بمنظور اطمینان از صحت عملکرد عناصر سخت افزاری – تشخیص درایوی که سیستم می بایست از طریق آن راه اندازی (Booting) گردد. – مقدار دهی اولیه برنامه مربوط به استقرار سیستم عامل در حافظه (Bootstrap) اولین موردی را که BIOS بررسی خواهد کرد، اطلاعات ذخیره شده در یک نوع حافظه RAM با ظرفیت ۶۴ بایت است . اطلاعات فوق بر روی تراشه ای با نام CMOS)Complementry metal oxid semiconductor) ذخیره می گردند. CMOS شامل اطلاعات جزئی در رابطه با سیستم بوده و درصورت بروز هر گونه تغییردر سیستم، اطلاعات فوق نیز تغییر خواهند کرد. BIOS از اطلاعات فوق بمنظور تغییر و جایگزینی مقادیر پیش فرض خود استفاده می نماید. Interrupt handlers نوع خاصی از نرم افزار بوده که بعنوان یک مترجم بین عناصر سخت افزاری و سیستم عامل ایفای وظیفه می نماید.مثلا” زمانیکه شما کلیدی را برروی صفحه کلید فعال می نمائید، سیگنال مربوطه، برای Interrupt handler صفحه کلید ارسال شده تا از این طریق به پردازنده اعلام گردد که کدامیک از کلیدهای صفحه کلید فعال شده اند. درایورها یک نوع خاص دیگر از نرم افزارها بوده که مجموعه عملیات مجاز بر روی یک دستگاه را تبین و راهکارهای ( توابع ) مربوطه را ارائه خواهند. اغلب دستگاه های سخت افزاری نظیر: صفحه کلید، موس ، هارد و فلاپی درایو دارای درایورهای اختصاصی خود می باشند. با توجه به اینکه BIOS بصورت دائم با سیگنال های ارسالی توسط عناصر سخت افزاری مواجه است ، معمولا” یک نسخه از آن در حافظه RAM تکثیر خواهد شد. راه اندازی ( بوتینگ، Booting) کامپیوتر پس از روشن کردن کامپیوتر، BIOS بلافاصله عملیات خود را آغاز خواهد کرد. در اغلب سیستم ها ، BIOS در زمان انجام عملیات مربوطه پیام هائی را نیز نمایش می دهد ( میزان حافظه، نوع هارد دیسک و …) بمنظور آماده سازی کامپیوتر برای ارائه خدمات به کاربران، BIOS مجموعه ای از عملیات را انجام می دهد. پس از بررسی و آگاهی از تنظیمات موجود در CMOS و استقرار Interrupt handler در حافظه RAM ، کارت گرافیک بررسی می گردد. اغلب کارت های گرافیک ، دارای BIOS اختصاصی بوده که حافظه و پردازنده مربوط به کارت گرافیک را مقدار دهی اولیه می نماید. در صورتیکه BIOS اختصاصی برای کارت گرافیک وجود نداشته باشد از درایور استانداری که در ROM ذخیره شده است ، استفاده و درایو مربوطه فعال خواهد شد ( درایور استاندارد کارت گرافیک ) در ادامه BIOS نوع راه اندازی ( راه اندازی مجدد (Rebbot) و یا راه اندازی اولیه (Cold Boot ) را تشخیص خواهد داد .برای تشخیص موضوع فوق، از محتویات آدرس ۰۰۰۰:۰۴۷۲ حافظه استفاده می گردد. در صورتیکه در آدررس فوق مقدار ۱۲۳h موجود باشد ، بمنزله “راه اندازی مجدد” بوده و برنامه BOIS بررسی صحت عملکرد حافظه را انجام نخواهد داد. در غیر اینصورت ( در صورت وجود هر مقدار دیگر در آدرس فوق ) یک “راه اندازی اولیه ” تلقی می گردد. در این حالت بررسی صحت عملکرد و سالم بودن حافظه انجام خواهد شد. در ادامه پورت های سریال و USB برای اتصال صفحه کلید وموس بررسی خواهند شد. در مرحله بعد کارت های PCI نصب شده بر روی سیستم بررسی می گردند. در صورتیکه در هر یک از مراحل فوق BIOS با اشکالی برخورد نماید با نواختن چند Beep معنی دار، مورد خطاء را اعلام خواهد کرد. خطاهای اعلام شده اغلب به موارد سخت افزار سیستم مربوط می گردد. برنامه BIOS اطلاعاتی در رابطه با نوع پردازنده ، فلاپی درایو ، هارد دیسک ، حافظه تاریخ و شماره ( ورژن ) برنامه BIOS ، نوع صفحه نمایشگر را نمایش خواهد داد. در صورتیکه بر روی سیستم از آداپتورهای SCSI استفاده شده باشد ، BIOS درایور مربوطه آن رااز BIOS اختصاصی آداپتور فعال و BIOS اختصاصی اطلاعاتی را در رابطه با آداپتور SCSI نمایش خواهد داد. در ادامه برنامه BIOS نوع درایوی را که می بایست فرآیند انتقال سیستم عامل از آن آغاز گردد را تشخیص خواهد داد. برای نیل به هدف فوق از تنظیمات موجود در CMOS استفاده می گردد. اولویت درایو مربوطه برای بوت سیستم متغیر و به نوع سیستم بستگی دارد. اولویت فوق می تواند شامل مواردی نظیر : A,C,CD و یا C,A,CD و … باشد.(A نشاندهنده فلاپی درایو C نشاندهنده هارددیسک و CD نشاندهنده درایو CD-ROM است ) در صورتیکه درایو مشخص شده شامل برنامه های سیستم عامل نباشد پیام خطائی نمایش داده خواهد شد. (Non System disk or disk error ) پیکربندی BIOS در بخش قبل اشاره گردید که BIOS در موارد ضروری از تنظیمات ذخیره شده در CMOS استفاده می نماید. برای تغییر دادن تنظیمات مربوطه می بایست برنامه پیکربندی CMOS فعال گردد. برای فعال کردن برنامه فوق می بایست در زمان راه اندازی سیستم کلیدهای خاصی را فعال تا زمینه استفاده از برنامه فوق فراهم گردد. در اغلب سیستم ها بمنظور فعال شدن برنامه پیکربندی کلید Esc یا Del یا F1 یا F2 یا Ctrl-Esc یا Ctrl-Alt-Esc را می بایست فعال کرد.( معمولا” در زمان راه اندازی سیستم نوع کلیدی که فشردن آن باعث فعال شدن برنامه پیکربندی می گردد، بصورت یک پیام بر روی صفحه نمایشگر نشان داده خواهد شد ) پس از فعال شدن برنامه پیکربندی با استفاده از مجموعه ای از گزینه های می توان اقدام به تغییر پارامترهای مورد نظر کرد. تنظیم تاریخ و زمان سیستم ، مشخص نمودن اولویت درایو بوت، تعریف یک رمز عبور برای سیستم ، پیکربندی درایوها ( هارد، فلاپی ، CD) و … نمونه هائی از گزینه های موجود در این زمینه می باشند. در زمان تغییر هر یک از تنظیمات مربوطه در CMOS می بایست دقت لازم را بعمل آورد چراکه در صورتیکه عملیات فوق بدرستی انجام نگیرد اثرات منفی بر روی سیستم گذاشته و حتی در مواردی باعث اختلال در راه اندازی سیستم خواهد شد. BIOS از تکنولوژی CMOS بمنظور ذخیره کردن تنظیمات مربوطه استفاده می نماید . در این تکنولوژی یک باتری کوچک لیتیوم انرژی(برق) لازم برای نگهداری اطلاعات بمدت چندین سال را فراهم می نماید ارتقاء برنامه BIOS تغییر برنامه BIOS بندرت انجام می گیرد. ولی در مواردیکه سیستم قدیمی باشد، ارتقاء BIOS ضروری خواهد بود.با توجه به اینکه BIOS در نوع خاصی از حافظه ROM ذخیره می گردد، تغییر و ارتقاء آن مشابه سایر نرم افزارها نخواهد بود. بدین منظور به یک برنامه خاص نیاز است . برنامه های فوق از طریق تولید کنندگان کامپیوتر و یا BIOS عرضه می گردند. در زمان راه اندازی سیستم می توان تاریخ ، شماره و نام تولید کننده BIOS را مشاهده نمود.

 BOOT

بوت شدن را می توان به ۴ مرحله تقسیم کرد:

۱-            POST

۲-            LOAD

۳-            راه  اندازی سیستم عامل توسط خودش

۴-            بارگزاری و اجرای یک برنامه کاربردی

مرحله اول: POST  . برنامه راه اندازی که در ROM BIOS  قرار دارد منابع سخت افزاری و نیازمندی های آن را تشخیص می دهد و منابع سیستمی مورد نیاز برای آن را تعیین می کند  .

وقتی شما سیستم خود را روشن می کنید ، CPU کارش رو با مقدار دهی اولیه خودش آغاز می کند و سپس برای اجرای دستور العمل ها به BIOS    مراجه می کند . پس از آن  BIOS  عملیات  POST  را انجام می دهد .

    زمانیکه در ابتدا برق سیستم وصل می شود ساعت سیستم تولید پالس ساعت می کند .
     CPU خودش را مقدار دهی اولیه می کند یعنی مقادیر داخل خودش را تنظیم می کند.
     CPU به آدرس حافطه  FFFF0H مراجعه می کند می کند که همیشه محل ذخیره سازی اولین دستورالعمل برنامه راه انداز  BIOS است. این دستورالعمل  CPU را برای اجرای عملیات  POST  هدایت می کند .
    POST  ابتدا برنامه عملیاتی  BIOS را وارسی و سپس CMOS را بررسی می کند و بعد از آن آزمایشی برای عدم خرابی باتری انجام می شود.
    وقفه های سخت افزاری ناتوان می شوند این به این معناست که فشردن یک کلید از صفحه کلید هیچ چیزی را تغییر نمی دهد .
    آزمایشهایی بر روی CPU انجام می شود و دوباره مقدار دهی اولیه می شود.
    یک بررسی صورت می گیرد تا اگر راه اندازی سرد صورت گرفته است ۱۶ بیت اولیه  RAM  نیز تست شود.
    از دستگاه های سخت افزاری نصب شده بر روی کامپیوتر صورت برداری شده و با اطلاعات پیکر بندی که توسط  BIOS صورت گرفته مقایسه می شود.
    کارت تصویر،حافظه ،صفحه کلید ، فلاپی درایوها ، درایوهای سخت ، پورت ها و سایر دستگاه های سخت افزاری تست و پیکر پندی می شود .  IRQها ، آدرس های ورودی و خروجی و کانال های  DMA  توسط  BIOS  مشخص می شوند .

پس از مراحل فوق  BIOS  جستجو را برای سیستم عامل آغاز می کند .

در خلال  POST  در صورتی که خطایی رخ دهد سیستم آن را با صدای بوق به کاربر اطلاع می دهد.

    پس از تست کارت گرافیک BIOS با نوشتن و خواندن داده ،  RAM را آزمایش می کند. در این مرحله شمارش  RAM  بر روی صفحه نمایش نشان داده می شود.
    پس از  RAM  صفحه کلید بررسی می شود در این مرحله اگر کاربر کلیدی را پایین نگه دارد خطایی رخ می دهد سپس ابزار های ذخیره سازی کنترل می شوند.
    سخت افزاری که توسط BIOS  پیدا شده با اطلاعات  CMOS  ، جامپرها . DIP سوئیچ ها مقایسه می شود، و منابع مورد نیاز آنها به آنها تخصیص داده می شود.

منابع سیستمی به روش های گوناگونی به دستگاهها اختصاص داده می شود .جامپرها و  DIP سوئیچ ها می توانند برای در خواست یک منبع تنظیم شوند برای مثال ممکن است یک جامپر در صورت بسته بودن IRQ5  را انتخاب کند و در صورت باز بودن  IRQ7  را انتخاب کند. بعضی منابع ممکن است که از قبل توسط برنامه ای که فقط برای کنترل شرایط ویژه طراحی شده و در BIOS  قرار دارد تعیین شده اند.( HARD CODED)

پیکر بندی سیستم:

در BIOS SETUP

هر سیستم کامپیوتری باید دارای یک پیکربندی باشد. این پیکربندی در XT ها توسط جامپرها و در سیستم های AT توسط اطلاعات ذخیره شده در حافظه RAM موسوم به CMOS تعیین می شود. در سیستم های XT با جابجایی جامپرها، تعریف پیکربندی از درایو ۵/۳ به ؟ و یا از صفحه نمایش تکرنگ به رنگی و غیره قابل انجام می باشد. در حالی که در سیستم های AT برای عوض کردن پیکربندی آن باید اطلاعات و پارامترهای موجود در حافظۀ CMOS را تغییر دهیم.

۱-۱۲ اجرا کردن ست آپ

با اجرا کردن ست آپ در صفحه نمایش منوی اصلی شکل ۱-۱۲ ظاهر خواهد شد.

تذکر: ست آپ شکل ۱-۱۲ از نوع AMI بوده که برای وارد شدن به آن باید قبل از بوت شدن سیستم کلید DEL را بزنیم.

پارامترهای استاندارد STANDARD CMOS SETUP (CMOS)

در این منو، پارامترهای استاندارد و ثابت هر سیستم از قبیل هارد، فلاپی، تاریخ، ساعت، نوع کارت ویدئو و غیره تعریف می شود و پارامترهای تعریفی قابل تغییر نیز می باشد. در این ست آپ جهت حرکت بین منوها، باید از کلیدهای جهت استفاده نماییم. از کلیدهای PGUP و PGDOWN جهت تغییر پارامترها، و از کلید F2 و F3 جهت تغییر رنگ صفحه نمایش و از F15 جهت ذخیره تغییرات در Cmos استفاده می شود.

پارامترهای منوی استاندارد عبارت اند از:

تاریخ (date): چنانچه مایل باشیم می توانیم تقویم موجود در حافظه cmos استفاده می شود.

ساعت (time): با این منو می توانیم ساعت و دقیقه و ثانیه را مشاهده کنیم و فقط ساعت و دقیقه قابل عوض کردن می باشد.

فلاپی b و a: در این قسمت می توانیم درایوها را به شکل دلخواه انتخاب نماییم. هر کدام از درایط می توانند پنج انتخاب داشته باشند که عبارت اند از:

نصب نشده [۳/۵ (۱/۴۴ mb) 3/5(720 kb) 5/25(1/2 mb) 5/25(360 kb)(notinstally)

هارد دیسک d وc: دراین فیلد پارامترهای فیزیکی والکترونیکی استاندارد هاردها قابل انتخاب می باشد و می توانیم یکی از انواع را برای هاردهایمان انتخاب نماییم. یکی از تیپ ها، مربوط به استفاده کننده می باشد که در آن می توان پارامترهای هارد را خودمان انتخاب کنیم. در اکثر ست آپ ها، تیپ ۴۷ مربوط به استفاده کننده بوده و تعیین پارامترهای آن بر عهده استفاده کننده می باشد.

صفحه نمایش اولیه (primary display) : به وسیله این فیلد نوع آداپتور گرافیک نصب شده بر روی سیستم قابل انتخاب می باشد.

صفحه کلید (keyboard) : این فیلد دو انتخاب دارد که عبارت اند از INSTALLED  و NOT  INSTALLED اگر پارامترها اول انتخاب شود، سیستم در حین بوت شدن، صفحه کلید را تست خواهد کرد ولی اگر پارامتر دوم انتخاب شده باشد، سیستم در حین بوت شدن صفحه کلید را تست نخواهد کرد.

حافظۀ اصلی و توسعه یافته (BASE MEMORY AND EXTENDED MEMORY)RAM.

این منو در سمت راست بالای صفحه نمایش ظاهر شده و مقدار آن توسط خود سیستم انتخاب و توسط استفاده کننده قابل تعویض نمی باشد.

شکل ۲-۱۲  محتویات صفحۀ استاندارد را نشان می دهد.

اگر مقدار حافظه فیزیکی موجود روی مادربورد با مقدار از قبل ذخیره شده در CMOS اختلاف داشته باشد، هنگام بوت شدن سیستم یک پیام خطا مبنی بر اجرای مجدد ست آپ روی صفحه نمایش ظاهر خواهد شد. برای برطرف شدن خطا، فقط کافی است که یکبار برنامه ست آپ را اجرا نماییم و سپس محتویات آنرا در CMOS RAM ذخیره کنیم و آنگاه از آن خارج شویم.

پارامترهای توسعه یافته (ADVANCED CMOS SETUP) SETUP

این منو جهت تغییر پارامترهای فرعی پیشرفته ست آپ مورد استفاده قرار می گیرد. این پارامترها عبارت اند از: تست حافظه بالای یک مگا بایت، سایه کردن RAM مربوط به سیستم و ویدتو در DRAM، چک کردن کمک پردازنده و … . شکل ۳-۱۲ منوی ست آپ نمونه را نشان می دهد.

وظایف کلیدهای تابعی که در پائین صفحۀ این منو لیست شده اند عبارت اند از:

ESC. برای بازگشت به یک منوی قبل از استفاده می شود.

کلیدهای جهت: از کلیدهای جهت دار برای انتخاب پارامترهای فوق استفاده می شود.

کلیدهای PD و PU. برای تغییر حالت یا مقدار پارامترها به کار برده می شوند.

کلید F1: با فشردن کلید F1 یک راهنمای کمکی در اختیار شما قرار می گیرد.

کلیدهای F2/F3: می توان رنگ صفحه را تغییر داد.

کلید F6: اگر بخواهیم مقادیر پیش فرض خود بایاس را استفاده نماییم، کافی است که کلید F6 را بزنیم.

کلید F7: با فشردن کلید F7، مقادیر موجود در زمان روشن شدن سیستم در حافظه CMOS قرار می گیرد.

ABOVE IMB MEMORY TEST: با فعال کردن این منو (ENABLED)، کل حافظه RAM موجود بر روی مادربورد در زمان بوت شدن سیستم تست خواهد شد، ولی اگر غیرفعال باشد (DISABLED)، فقط حافظه زیر یک مگابایت تست خواهد شد.

HARD DISK TYPE 47 RAM AREA: هدف از این منو این است که آدرس حافظه RAM مورد استفاده برای ذخیره اطلاعات اضافی توسط بایاس سیستم برای تیپ ۴۷ که مربوط به استفاده کننده است را مشخص نماییم که دو مقدار می تواند داشته باشد:

۰٫۳۰۰ رزرو کردن محدوده آدرسی از پشته (آدرس ۳۰H:0)

DOS 1KB. رزرو کردن آخرین یک کیلوبایت مربوط به حافظه اصلی DOS یعنی ۶۴۰ کیلو بایت و کاهش آن به مقدار ۱ کیلو بایت.

SYSTEM BOOTUP NUMLOCK. به وسیله این منو می توانیم وضعیت چراغ

NUMLOCK را در زمان روشن شدن سیستم مشخص می نماییم که دارای دو حالت خاموش (OFF) و روشن (ON) می باشد.

CACHE MEMORY. با وجود سرعت بالای حافظۀ RAM، در بسیاری مواقع، CPU برای جواب گرفتن از آن باید زمانی را بیکار باشد. برای از بین بردن این زمان تلف شده و افزایش بازدهی سیستم، یک حافظۀ استاتیکی واسط بین حافظه دینامیکی و CPU می باشد. اما وجود این حافظه علاوه بر روی مادربورد، در داخل خود CPU نیز می تواند باشد. با انتخاب این منو، می توانیم وجود حافظه CACHE در خارج از CPU و یا در هر دو مکان را (هم در روی مادربورد و هم داخل CPU) ست نماییم.

PASSWORD CHECKING OPTION. در این منو می توانیم، ورود به ست آپ سیستم و یا بوت شدن سیستم را منوط به دادن یک رمز نماییم که البته دادن رمز در یکی از منوهای اصلی ست آپ که بعداً آنرا بررسی می کنیم امکان پذیر می باشد. در این منو فقط فعال یا غیرفعال بودن آن برای یکی از دو حالت قابل انتخاب می باشد.

VIDEO ROM SHADOW. با توجه به بالاتر بودن سرعت RAM نسبت به ROM، قرار دادن محتویات ROM در داخل RAM، به بالا بردن سرعت سیستم کمک زیادی خواهد نمود. به این عمل (کپی کردن محتویات ROM ویدئو و یا  ROM سیستم در RAM در زمان بوت شدن سیستم)، سایه کردن ROM گفته می شود. با این منو می توانیم این عمل را فعال یا غیرفعال نماییم. در ست آپ این سیستم، کل محدودۀ مربوط به ROM ویدئو ۳۲ کیلو بایت می باشد که در آدرس های C000 و C400 هر کدام به مقدار ۱۶ کیلوبایت قرار دارد. شایان گفتن است که با فعال کردن این منو سرعت سیستم به میزان چشم گیری در انتقال اطلاعات بالا خواهد رفت.

SYSTEM ROM SHADOW F000, 64K: با این انتخاب می توانیم سایه کردن حافظه ROMBIOS سیستم را فعال و یا غیرفعال نماییم که مقدار آن در این ست آپ همانطور که از شکل مشخص است KB 64 می باشد.

پارامترهای پیشرفتۀ تراشۀ اصلی سیستم (Advanced clipset setup)

برای برنامه ریزی تراشه اصلی روی مادربورد، می توانیم از این منو کمک بگیریم. این منو را در دست آپ هایی خواهید یافت که مادربورد دارای تراشه های پیشرفتۀ قابل برنامه ای برای کنترل حافظهRAM ، حافظه CACHE و کنترل I/O ها باشد. باوارد شدن به این منو، پارامترهای شکل ۴-۱۲ در اختیار شما خواهد بود. لازم به یادآوری است که در هر مرحله با فشار کلید F1 یک راهنمای کمکی در مورد آن قسمت از منو در اختیار شما قرار خواهد گرفت.

AUTO-CONFIGURATION. این فیلد می تواند شش فیلد بعدی خود را تحت کنترل داشته باشد. اگر این فیلد ENABLE باشد. آنگاه شش فیلد بعدی توسط خود بایاس با توجه به نوع مادربورد، تعیین خواهد شد. ولی اگر این فیلد فعال باشد (DISABLE)، آنگاه شش فیلد بعدی توسط استفاده کننده قابل انتخاب و تغییر می باشد. که در زیر این منوها را شرح خواهیم داد.

DMA ADREESS/DATA HOLD TIME. در طی اجرای سیکل اصلی DMA، آدرس و اطلاعات از طریق باس X-BUS و S-BUS نگهداشته شده، تا در اختیار حافظه RAM و CACHE قرار گیرد. زمان نگهداری این اطلاعات، توسط این منو قابل انتخاب می باشد اگر سرعت پردازنده MHZ33 باشد باید مقدار T2-1 و در غیر این صورت T3-2 انتخاب شود.

ATBUS CLOCK SELECTION. این پالس یک خروجی برای اسلات های I/O CHANNEL می باشد. این فیلد جهت تعیین پالس ساعت اصلی برای باس به کار برده می شود و توسط استفاده کننده نباید انتخاب شود، بلکه انتخاب آن بستگی مستقیم به پالس اصلی پردازنده دارد که حالت های مختلف آن عبارت اند از:

    CPUCLIK/8
    CPUCLIK/2 (اگر فرکانس سیستم ۱۶ یا MHz 20 باشد.).
    CPUCLIK/6 (اگر فرکانس سیستم MHz 50 باشد.)
    CPUCLIK/5
    CPUCLIK/4 (اگر فرکانس سیستم MHz 33 باشد.)
    CPUCLIK/3(اگر فرکانس سیستم MHz 25 باشد.)

I/O RECAVERY TIME DELAY. برای کار کردن کارت های مختلف که در اسلات های سیستم قرار می گیرند، باید این فیلد تنظیم باشد. بسیاری از کارت ها با سرعت های پائین کار می کنند. برای درست کارکردن کارت های با سرعت پایین بر روی مادربوردهای با سرعت بالا باید از این منو، سرعت پایین را انتخاب نماییم.

CACHE READ HIT BRUST. با وجود بالا بودن سرعت دستیابی در حافظه های استاتیکی در بسیاری از مادربوردها که سرعت بالایی دارند، CPU برای دستیابی به اطلاعات باید منتظر جواب دادن حافظه های استاتیکی باشد، بدین معنی که در بسیاری از مراحل اجرای یک برنامه، CPU باید بیکار باشد. میزان منتظر بودن CPU به سرعت آن و سرعت دستیابی حافظۀ استاتیکی بستگی دارد. انتخاب هایی که در این فیلد وجود دارند عبارت اند از:

۳-۲-۲-۲                         3-1-1-1                         2-1-1-1

این فیلد تعداد سیکل هایی که باید CPU در هنگام خواندن اطلاعات از SRAM منتظر بماند را مشخص می کند.

CACHE WRITE HIT WAIT STATE. این منو تقریباً با منوی قبلی یکی می باشد و مدت زمانی که CPU در هنگام نوشتن اطلاعات باید منتظر باشد را برای SRAM مشخص می نماید. لازم است که قبل از تغییر این منو به سرعت CPU و SRAM توجه شود. حالت های مختلف این منو عبارت اند از:

OWS                   1WS           2WS

تذکر: اگر حافظه RAM دارای سرعت کم باشد و شما در این منو صفر را انتخاب نمایید و CPU نیز سرعت بالایی داشته باشد آنگاه ممکن است که سیستم قفل نماید. بنابراین تعیین مقدار این فیلد با نوع حافظۀ RAM از نظر سرعت و CPU رابطه مستقیم دارد.

MEMORY REMAPPING. این منو برای فعال یا غیر فعال کردن سیستم در مپ کردن KB 384 از حافظه در بالای ۱ مگا بایت به کار برده می شود. باید توجه داشت که نباید زمانی که سیستم یک مگا بایت حافظه دارد، این منو فعال باشد. اگر سایه کردن ROM در DRAM فعال باشد، KB 256 برای این کار باقی می ماند.

MEMORY ABOVE 16 MB CACHABLE. این منو، برای استفاده از ۱۶MB حافظه RAM در SRAM به کار برده می شود. در حالت نرمال این منو می تواند YESست شود.

تذکر: فعال بودن این پارمتر زمانی تأثیر دارد که بر روی سیستم بیشتر از MB16 حافظه RAM باشد.

F0000-FFFFF, C4000-C7FFF, C000-C3FFF CACHABLE. اگر ROM مربوط به VIDEO و سیستم سایه شده باشند، می توانیم برای بالا رفتن سرعت (استفاده از SRAM توسط ROM  ها) این منو را فعال نماییم.

NON-CACHABLE BLOCH/ BLOCK2 ENABLE. اگر این منو در حالت غیرفعال باشد، آنگاه منوی بعد در دسترس نخواهد بود. بنابراین اگر بخواهیم منوی بعدی در دسترس باشد و بتوانیم از آن استفاده نماییم باید این منو در حالت فعال قرار گیرد.

NON-CACHABLE BLOCH/ BLOCK2 SIZE. برای استفاده بعضی از کارت های I/O که به حافظه نیاز دارند باید مقداری از فضای حافظه برای آنها رزرو شود. اندازه بلوک یک و دو می تواند از KB 4 تا MB 16 حافظه را برای این کار رزرو نماید. آدرس بلوک یک در اندازه آن بلوک ضرب شده و آدرس فیزیکی آن به دست می آید. حالت هایی که برای بلوک یک وجود دارد عبارت اند از:

۴، ۸، ۱۶، ۱۲۸، ۲۵۶، ۵۱۲، کیلو بایت و یک مگا بایت.

حالت های موجود برای بلوک ۲ عبارت اند از:

۶۴، ۱۲۸، ۲۵۶، ۵۱۲، (کیلوبایت) و ۱، ۲، ۴، ۸، ۱۶ (مگابایت)

LOCAL BUS READY DELAY. در حالت عادی ، برای بالا بدرن بازدهی سیستم، باید این منو را غیر فعال نماییم (DISABLE). اگر کارتی داریم که از باس VESA استفاده می نماید، باید این منو در حالت (ENABLE) باشد.

عوض کردن کلمه رمز (CHANGE PASSWORD SETUP)

برای عوض کردن کلمه عبور، باید این منو را از صفحه اصلی انتخاب نماییم. لازم به گفتن است که باید حالت رمز برای سیستم و یا ست آپ فعال باشد. هنگام انتخاب این منو دو حالت می تواند اتفاق بیافتد:

۱)    قبلاً رمزی مشخص نشده باشد. در این صورت کادر زیر برای گرفتن یک رمز ظاهر می شود:

 ENTAR NEW PASSWORD

با وارد نمودن رمز دلخواه و زدن کلید اینتر، مجدداً رمز را از شما خواهد پرسید که باید مجدداً آن را وارد نمایید. با زدن کلید اینتر در دفعۀ دوم، رمز فوق توسط سیستم پذیرفته شده که باید در حافظه CMOS ذخیره شود.

۲)    اگر از قبل در حافظه CMOS، رمزی باشد ابتدا از شما رمز قبلی را می پرسد:

ENTAR CURRENT PASSWORD         :

با دادن جواب درست آنگاه رمز جدید را از شما خواهد خواست.

تذکر: اگر بعد از تعیین رمز، کلمه رمز فراموش شود تنها راه برای از بین بردن آن خالی کردن محتویات حافظه CMOS می باشد. که این کار را بعداً توضیح خواهیم داد.

پیدا نمودن اتومات پارامترهای هارد (AUTO DETECT HARD DISK)

با انتخاب این منو می توانیم پارامترهای اصلی هارد (سیلندر، هد، سکتور، اندازه و…) را بدون داشتن دفترچۀ راهنما به دست آوریم.

نوشتن در CMOS و خروج از (WRITE TO CMOS AND EXIT) SETUP

با انتخاب این منو از شما در مورد ذخیره کردن تغییرات داده شده در CMOS و خروج از برنامه ست آپ سؤال خواهد شد. برای ذخیره شدن تغییرات داده شده در ست آپ باید به عنوان آن جواب YES داده شود.

خروج از SETUP بدون ذخیره در CMOS (DO NOT WRITE TO CMOS AND EXIT)

با انتخاب این منو، بدون ذخیره تغییرات داده شده در CMOS از برنامه ست آپ خارج خواهد شد. برای انجام این کار باید به آن جواب YES داده شود.

تذکر ۱: ست آپ هایی که در اینجا بررسی شد به عنوان نمونه بود و ممکن است با سیستم شما اختلافاتی داشته باشد ولی سعی شده که اهم پارامترها را توضیح دهیم گرچه در فصول بخش دوم به کرات پارامترهای مختلف ست آپ را بررسی و توضیح خواهیم داد.

تذکر ۲: با آمدن بورد اصلی از نوع PCI به بازار، ست آپ های جدید با پارامترهای جدید نیز به همراه آنها آمده است که در آخرین فصل این کتاب با بررسی ست آپ یک مادربورد پنتیوم PCI آنها را توضیح خواهیم داد.

محدوده فضای اطلاعات و پارامترهای بایاس

هر کدام از المان های سخت افزاری دارای پارامترها و اطلاعاتی هستند که بایاس باید از آنها خبر داشته باشد، به عنوان مثال صفحه کلید دارای یک بافر حافظۀ RAM بوده که باید ابتدا، انتها و اندازۀ آن در حافظۀ دینامیکی برای بایاس مشخص باشد. برای این منظور از آدرس ۰۰۴۰H:0000H به مقدار ۲۵۶ بایت به عنوان محدودۀ متغیرها و پارامترهای بایاس بوده که هیچ برنامۀ کاربردی قادر به نوشتن بر روی آن نمی باشد. در اینجا سعی خواهیم کرد تعدادی از این پارامترها را برای علاقه مندان به برنامه نویسی جهت به دست آوردن پارامترهای سخت افزاری سیستم ها، توضیح دهیم. برای هر کدام از پارامترهای فوق چهار مطلب را (آدرس آفست با توجه به ثابت بودن سگمنت، عملکرد، تعداد بایت اشغالی، وقفه ای که توسط آن پارامتر یا محدوده قابل دستیابی می باشد) را توضیح خواهیم داد.

۱٫ آفست: OOH        تعداد بایت: ۶۴ بایت    وقفه قابل دستیابی به آن: ۱۴H

عملکرد: آدرس پورت سریال را در خود دارد.

در هنگام بوت شدن سیستم، توسط برنامۀ POST تعداد پورت های سریال نصب شده بر روی سیستم مشخص شده و آدرس آن ها در این ۶۴ بایت قرار می گیرد. به ازای هر پورت RS232 دو کلمه یا چهار بایت اشغال شده است. به عنوان مثال برای پورت سریال شمارۀ یک آدرس ۲F8H ذخیره می شود. آدرس هایی که مقدار آن صفر باشد فاقد پورت تعریفی می باشد.

۲٫ آفست: ۰۸H                      تعداد بایت: ۶۴ بایت    وقفه قابل دستیابی به آن: ۱۷H

عملکرد: آدرس پورت موازی را در خود دارد.

در هنگام بوت شدن سیستم، توسط برنامۀ POST تعداد پورت های موازی نصب شده بر روی سیستم مشخص شده و آدرس آنها در این ۶۴ بایت قرار می گیرد. به ازای هر پورت موازی ۴ بایت جا اشغال شده است. به عنوان مثال برای پورت موازی LPT یا PRN آدرس ۳۷۸H ذخیره می شود.

۳٫ آفست: ۱۰H        اعداد بایت: ۲ بایت      وقفه قابل دستیابی به آن: ۱۱H

عملکرد: پیکربندی سیستم

این کلمه، پیکربندی سیستم بعد از بوت شدن را در خود دارد، بعضی از بیت های آن در تمام سیستم ها استاندارد بوده ولی در بعضی دیگر ممکن است متفاوت باشد. این کلمه را برای سیستم این تی در زیر توضیح می دهیم:

بیت ۰=۱         حداقل یک دیسک درایو بر روی سیستم نصب می باشد.

بیت ۱=۱         کمک پردازنده بر روی سیستم موجود می باشد.

بیت ۲ و ۳        غیر استفاده و رزرو

بیت ۴ و ۵        00= نوع کارت گرافیکEGA/VGA         10= رنگی۲۵×40     10=رنگی۲۵×80

۱۱= تکرنگ ۲۵×80

بیت ۶ و ۷        00=1 دیسک درایو  01=2 دیسک درایو  10=3 دیسک درایو  11=4 دیسک درایو

بیت ۸= رزرو

بیت ۹ و ۱۰ و ۱۱       = تعداد پورت های سریال نصب شده بر روی سیستم.

بیت ۱۲ و ۱۳= رزرو

بیت ۱۴ و ۱۵= تعداد پورت های موازی نصب شده بر روی سیستم.

۴٫ آفست: ۱۳H                      تعداد بایت=۲ بایت      وقفه قابل دستیابی به آن: ۱۲H

عملکرد: اندازۀ حافظه RAM

در این حافظه مقدار حافظه دینامیکی نصب شده بر روی سیستم که توسط برنامۀ POST BIOS کشف شده قرار می گیرد.

۵٫ آفست: ۱۷H                      تعداد بایت= ۱ بایت     وقفه قابل دستیابی به آن: ۱۶H

عملکرد: بایت خواندن وضعیت کلیدهای خاص صفحه کلید.

به وسیلۀ تابع شمارۀ ۰۲H وقفه ۱۶H این بایت قابل خواندن می باشد. چهار بیت با وزن بیشتر این بایت توسط استفاده کننده قادر به عوض کدرن می باشد ولی چهار بیت با وزن کمتر را نباید تغییر داد.

بیت صفر=۱     کلید شیفت سمت راست فشرده شده.

بیت یک=۱      کلید شیفت سمت چپ فشرده شده.

بیت دو=۱        کلید CTRL فشرده شده.

بیت سه=۱        کلید ALT فشرده شده.

بیت چهار=۱    کلید SCROLLLOCK فعال است.

بیت پنج=۱       کلید NUMLOCK فعال است.

بیت شش=۱     کلید CAPSLOCK فعال است.

بیت هفت=۱    کلید INSERT فعال است.

۶٫ آفست: ۱AH                     تعداد بایت: ۲ بایت       وقفه قابل دستیابی به آن: ۱۶H

عملکرد: این کلمه به آفست آدرس کاراکتر بعدی که باید از بافر صفحه کلید خوانده شود اشاره می نماید. در واقع این کلمه به عنوان اشاره گر به ابتدای بافر خالی صفحه کلید اشاره می نماید.

۷٫ آفست: ۱CH         تعداد بایت: ۲ بایت       وقفه قابل دستیابی به آن: ۱۶H

عملکرد: این کلمه به آخرین بایت موجود در بافر صفحه کلید اشاره می نماید. (آفست آدرس آخرین بایت موجود در صفحه کلید.)

۸٫ آفست: ۱EH                      تعداد بایت: ۳۲ بایت    وقفه قابل دستیابی به آن: ۱۶H

عملکرد: بافر صفحه کلید. این ۳۲ بایت به عنوان بافر صفحه کلید جهت گذاشتن کدهای اسکن و اسکی در ان استفاده می شود. هر کلید زده شده دارای یک کد اسکن و یک کد اسکی در این بافر می باشد. این ۳۲ بایت به صورت دایره ای در نظر گرفته می شود. به طوری که ابتدا و انتها ندارد بلکه دو اشاره گر، آخرین بایت گذاشته شده در بافر (آفست ICH) و آخرین بایت خوانده شده از بافر را (آفست ۱AH) در خود دارند. برابر بودن این دو اشاره گر به معنی خالی بودن بافر می باشد. برای خواندن از این بافر می توان از وقفه ۱۶H با توابع مختلف آن کمک گرفت.

۹٫ آفست: ۳FH                      تعداد بایت: یک بایت   وقفه قابل دستیابی به آن: ۱۳H

عملکرد: حالت موتورهای دیسک درایو. چهار بیت با وزن کمتر این بایت حالت روشن بودن یا خاموش بودن چهار عدد دیسک درایو بر روی سیستم را نشان می دهند. یک بودن هر بیت نشاندهندۀ روشن بودن موتور آن درایو می باشد. بیت ۷ نیز معمولاً در زمان نوشتن و یا فرمت کردن یک خواهد شد. اما در زمان خواندن یا جستجو کردن این بیت صفر خواهد بود.

۱۰- آفست: ۴۱H      تعداد بایت: یک بایت   وقفه قابل دستیابی به آن: ۱۳H

عملکرد: حالت خطای دیسک. این بابت شامل حالت دیسک در آخرین دستیابی می باشد. اگر این بایت صفر باشد آنگاه عمل تعریف شده برای درایو در حالت معمولی انجام شده است. مقدار دیگر این بایت نشانۀ یک کد خطا خواهد بود که توسط کنترلر دیسک تولید می شود.

۱۱٫ آفست: ۴۲H       تعداد بایت: ۷ بایت       وقفه قابل دستیابی به آن: ۱۳H

عملکرد: این ۷ بایت حالت کنترلر دیسک را گزارش می نماید. همچنین حالت کنترلر هارد را نیز نشان می دهد.

بیت ۰تا ۴: ۰۰H= هیچگونه خطایی رخ نداده است.       01H: تابع ناشناخته می باشد.

۰۲H: آدرس علامت شده پیدا نشد.     03H: خطای محافظت در مقابل نوشتن

۰۴H: سکتور پیدا نشد.                                    05H: درایو پیدا نشد.

۰۸H: خطای سرریز DMA               09H: خطای سرریز سگمنت DMA

۰CH: فرمت ناشناخته است.                10H: خطای CRC در حین خواندن

بیت ۵: خطای کنترلر    بیت ۶: خطای جستجو     بیت ۷: درایو آماده نیست.

۱۲٫ آفست: ۴۹H       تعداد بایت: یک بایت               وقفه قابل دستیابی به آن: ۱۰H

عملکرد: مد جاری ویدئو. این بایت مد جاری ویدئو که توسط بایاس گزارش شده است را در خود دارد. هنگام استفاده از تابع ۰H در وقفه ۱۰H این بایت تغییر می نماید.

۱۳- آفست: ۴ah        تعداد بایت: دو بایت یا یک کلمه                      وقفه قابل دستیابی به آن: ۱۰h

عملکرد: تعداد ستون های صفحۀ نمایش در مدهای کارکرد صفحه نمایش در خود دارد.

۱۴٫ ۴CH       اندازه: یک کلمه                      وقفه: ۱۰H

عملکرد: اندازۀ صفحۀ نمایش. تعداد بایت های لازم برای یک صفحۀ تصویر کامل را در مد ویدئوی جاری در خود دارند. به عنوان مثال در مد متن ۲۵×80 به ۴۰۰۰ بایت نیاز داریم.

۱۵٫ ۴EH       اندازه: یک کلمه                      وقفه: ۱۰H

عملکرد: آدرس آفست شروع صفحه جاری را نشان می دهد و مقدار آن به آدرس شروع حافظۀ دینامیکی ویدئو بستگی دارد.

۱۶٫ ۶۲H       اندازه: یک بایت                       وقفه: ۱۰H

عملکرد: شمارۀ صفحۀ جاری را نشان می دهد.

۱۷٫ ۶۳H       اندازه: یک کلمه                      وقفه: ۱۰H

عملکرد: آدرس پورت کنترلر ویدئو. این کلمه شامل آدرس پورت کارت گرافیک بوده و اگر چند کارت به طور همزمان نصب باشد، آنگاه آدرس پورت کنترلر ویدئو کارت فعال در آن خواهد بود. این آدرس برای کارت تکرنگ ۳۸۴H و CGA و EGA و VGA آدرس ۳۰۴H می باشد.

۱۸٫ ۶۵H       اندازه: یک بایت                       وقفه: ۱۰H

عملکرد: محتویات رجیستر انتخاب کنندۀ مد. این رجیستر مد کارت گرافیک را تعیین می نماید.

۱۹٫ ۶۶H       اندازه: یک بایت                       وقفه: ۱۰H

عملکرد: محتویات رجیستر ظرف رنگ. این بایت ظرف رنگ فعال را از بین ۴ ظرف رنگ در مد ۲۰۰×320 رنگی CGA انتخاب می کند.

۲۰٫ ۷۲H       اندازه: یک کلمه                      وقفه: POST

عملکرد: در طی برنامۀ POST، یک فرمان رست جهت کنترلر صفحه کلید فرستاده می شود. زمان انجام یک رست گرم (WARM) یا سرد (COLD) این عمل انجام می شود. بعد از روشن شدن سیستم در این کلمه مقدار ۱۲۳۴H قرار می گیرد. حال اگر یکبار دیگر رست گرم انجام شود و در این محل مقدار فوق باشد آنگاه حافظه تست نخواهد شد.

۲۱٫ ۷۴H       اندازه: یک بایت                       وقفه: ۱۳H

عملکرد: این بایت، حالت عملکرد آخرین عمل هارد دیسک را گزارش می نماید.

۰۱H= تابع تعریف شده در دسترس نیست یا درایو تعریف شده در دسترس نیست.

۰۲H= آدرس علامت زده شده پیدا نشد.         04H= سکتور پیدا نشد.

۰۵H= خطا در رست شدن کنترلر                    07H= خطا در هنگام برنامه ریزی کنترلر

۰۹H= خطا در انتقال DNA                           0AH= سکتور خراب است.    0BH= ترک خراب است.

۰DH= تعداد سکتورهای تعریف شده در ترک دست نیست.   0EH= آدرس مشخص شده پیدا نشد.

۰FH= خطای سر ریز DMA                         10H= خطای خواندن

۱۱H= خطای خواندن ECC که اصلاح شده است.                20H= ناقص بودن کنترلر

۴۰H= خطای دستیابی                                     80H= خطای زمان خروج درایو (time out)

AAH= درایو آماده نیست.                              CCH= خطای نوشتن.

۲۲٫ ۷۵H       اندازه: یک بایت                       وقفه: ۱۳H

عملکرد: (فقط در AT): تعداد هارد دیسک های وصل شده به سیستم را در خود ندارد.

۲۳٫ ۷۶H       اندازه: یک بایت                       وقفه: ۱۳H

عملکرد: (فقط در AT): بایت کنترل مربوط به هارد درایو.

۲۴٫ ۷۷H       اندازه: یک بایت                       وقفه: ۱۷H

عملکرد: (فقط در AT): این بایت آدرس پورت هارددرایو را در خود دارد.

۲۵٫ ۷۸H، ۷CH                   اندازه: هر کدام ۴ بایت                        وقفه: ۱۴H، ۱۶H

عملکرد: هر بایت در هر کدام از این چهار بایت مربوط به زمان استراحت آن پورت می باشد. ۷۸H مربوط به چهار پورت موازی و ۷CH مربوط به پورت های سریال می باشد. اگر زمان استراحت یا جواب دادن بیشتر از این زمان شود آنگاه یک خطا رخ خواهد داد. (time out error)

۲۶٫ ۹۷H       اندازه: یک بایت                       وقفه: ۱۶H

عملکرد: حالت LED های روی صفحه کلید. این بایت حالت فعال یا غیر فعال بودن سه چراغ LED مربوط به سه کلید (Scrollock, Capslock, Numlock) را گزارش می دهد.

بیت صفر: ۱= روشن بودن Scrollock                       بیت یک: ۱= روشن بودن Numlock

بیت دو: ۱= روشن بودن Capslock              بیت ۳ تا ۷: توسط بایاس متفاوت به شکل متفاوت بکار برده می شود.

۲۷٫ A1H      اندازه: ۹۵ بایت                      

عملکرد: روزرو برای بایاس های مختلف و برنامه های مختلف.

آشنایی با خطای سخت افزاری سیستم از طریق بوق آن

همانطور که میدانید یکی از اصلی ترین عملیات کامپیوتر در هنگام روشن شدن عملیات POST یا Power On Self Test میباشد. که تمامی نرم افزارها و قطعات سخت افزاری لازم برای بوت سیستم را تست کرده و آماده به کار میکند و در واقع کامپیوتر شما بعد از فشردن کلید Pwoer توسط شما، در ابتدا تمامی فرمانها را از بایوس کامپیوتر دریافت می کند. از اینرو بایوس وظیفه دارد که مشکلات سخت افزاری را به شما گوشزد کند. همه بایوس ها در هنگام درست بوت شدن سیستم یک بوق کوتاه در شروع کارد میزنند که این بوق به معنی درست و کامل کار کردن تمامی نرمافزارها و سخت افزارهای اصلی سیستم است، اما گاهی نیز اتفاق می افتد که یک یا چندی از برنامه ها یا قطعات معیوب شده یا به عللی از انجام وظیفه باز می مانند، اینجاست که بایوس با تنها راه ارتباطی مستقیم با کاربر ( بوق ) شما را آگاه می سازد. اما تا وقتی که از مفهوم بوقهای بایوس اطلاع نداشته باشید تشخیص اینکه کدام یک از قطعات وظیفه خود را به خوبی انجام نمیدهد، تقریبا غیر ممکن است. ورفع اشکال را با سختی و مشقت بسیار همراه میکند. در ادامه بوقهای اصلی دو شرکت بزرگ تولید کننده تراشه بایوس (AWARD و AMIBIOS) را شرح داده ایم.

کدهای بوقی بایوس AWARD :

بایوس آوارد عمدتا به پیامهای خطا برای آگاه کردن کاربران از وجود مسئله اتکا دارد، اما چند کد

بوقی مشهور وجود دارد که این تراشه بایوس تولید میکند:

تعداد بوقها در عملیات Post مفهوم بوق

نا محدود (تکرار شوند) خطای حافظه سیستم

یک بوق بلند پس از دو بوق کوتاه خطای کارت گرافیک

یک بوق باند پس از سه بوق کوتاه خطای گرافیک یا حفظه گرافیک

بوقهای با ارتفاع بالای نا محدود (تکرار شونده) خطای داغ شدن پردازنده

بوقهای با ارتفاع بالا ،با ارتفاع پایین ( تکرار شونده) خطای پرازنده

کدهای بوقی بایوس AMIBIOS :

بایوس AMIBIOS محصول شرکت American Megatrends یکی از بایوسهای متداول

 است و آخرین نگارش تعدادی کد بوقی دارد که اشکالات زمان بوت شدن را به کاربران می گوید:

تعدا بو قها در زمان راه اندازی (پیش از POST) مفهوم بوقها

۱ دیسکت را در دیسکران A: قرار دهید

۲ فایل AMIBOOT.ROM بر روی دیسکت بوت شدنی نیست

۳ خطای حافظه سیستمی

۴ عملیات روز آمد سازی بایوس موفقیت آمیز بوده است

۵ خطای خواندن دیسک

۶ خرابی فرمان صفحه کلید

۷ حافظه فلش بایوس تشخیص داده نشده است

۸ خرابی کنترل کننده دیسکت ران

۹ خطای مجموع بررسی (checksum) بایوس

۱۰ خطای پاک کردن حافظه فلش

۱۱ خطای برنامه سازی حافظه فلش

۱۲ اندازه فایل AMIBOOT.ROM درست نیست ( یا حضور ویروس)

۱۳ نا همسانی تصویر BIOS ( فایل ROM دقیقا همان نسخه درون بایوس نیست)

تعداد بوقها در زمان POST

۱ خطای Timer احیای حافظه سیستم

۲ خطای پریتی حافظه سیستم

۳ خطای آزمایش خواندن / نوشتن حافظه سیستم

۴ زمان دار تخته مدار مادر کار نمیکند

۵ خطای پردازنده

۶ کامپیوتر نمی تواند به حافظه حالت حفاظت شده برود

۷ خطای استثنای عمومی (مربوط به پردازنده)

۸ خطای حافظه نمایش ( مربوط به کارت ویدئویی)

۹ خطای مجموع بررسی AMIBIOS ROM

۱۰ خطای خواندن / نوشتن رجیستر CMOS

۱۱ اشکال آزمایش حافظه نهانگاهی (cache)

نکته : اگر موقع عملیات POST یک ، دو یا سه بوق بشنوید، تعویض کارتهای RAM را در نظر بگیرید یا دست کم آنها را بررسی کنید تا اطمینان یابید که درست نصب شده اند. اگر در عملیات POST هشت بوق بشنوید اطمینان یابید که کارت ویدئویی درست نصب شده است، ممکن است لازم باشد که آن را عوض کنید. اگر موقع عملیات POST تعداد بوقها با آنچه گفته شد متفاوت بود ( چهار تا هفت یا ۹ تا یازده بوق)، ممکن است یک مطئله جدی در تخته مدار مادر یا قطعات دیگر وجود داشته باشد، کامپیوتر را به یک تعمیگاه تخصصی ببرید.

بایاس دارای پارامتر GREEN (محافظ المانهای بیکار) می باشد:

    دارای حالت PLAG AND PLAY, DARK GREEN  می باشد.
    پیکربندی خودکار برای کارت های PCI.
    پالس توقف CPU، پالس صفر واقعی برای پردازنده.
    ذخیرۀ توان ابزارهای I/O (ورودی/ خروجی) در زمان بیکاری آن.

ROM  پایدار (FLASH ROM)

از نظر فنی ROM پایدار که EEPROM نامیده می شود و به این معنی است که شما می توانید برنامه موجود درتراشه را بر روی کامپیوتر خود و از طریق نرم افزار تغییر دهید. برنامه تغییر یافته حتی در زمانیکه برای مدتی طولانی کامپیوتر خود را خاموش می کنید حفظ خواهد شد .EEPROM   به کاربر اجازه می دهد که بدون این که حافظه ROM  خود را عوض کند سیستم را ارتقا دهد.

این نوع ROM ها قابلیت این را دارند که از طریق اینترنت UPGRADE  شوند یعنی اینکه براحتی می توان کد های BIOS  را از طریق اینترنت دریافت و به  BIOS منتقل کرد.

 
چگونه BIOS را Update کنیم؟
 در این قسمت به این موضوع پرداخته می شود  که چگونه می توان BIOS  را  FLASHکرد.  اصلی  ترین  قسمت  هر کامپیوتر ، سیستم  ورودی  خروجی  اولیه آنست. تغییر دادن اطلاعات موجود در بایوس FLASH کردن یا بروز رسانی نامیده می شود.

FLASH   کردن بایوس که قدری از تغییر دادن تنظیمات بایوس پیچیده تر است برنامه تعبیه شده در هسته بایوس را تغییر می دهد.اما چرا باید بخواهید نحوه عملکرد بایوس (اصلی ترین جزء سیستم )را تغییر دهید؟ اول این که FLASH کردن بایوس خرده اشکالاتی را که از زمان تولید مادر برد کشف شده اند، تصحیح و برطرف می کند. چه قابلیت های مربوط به مدیریت جریان برق به درستی عمل نکنند و چه کامپیوتر نتواند دستگاه های  PLUG AND PLAY را بطور خودکار تشخیص دهد،عمل FLASH کردن می تواند بایوس را طوری ارتقاء دهد که میزان پاسخگویی یک کامپیوتر افزایش یابد. دوم اینکه یک بایوس ارتقاء یافته اغلب سازگاری با سخت افزار و ادواتی را که پس از ساخت مادربرد تولید شده اند، بهبود می بخشد. هارد دسیک های حجیم تر درایوهای خارجی (EXTERNAL ) و کارت های گرافیکی نوظهور ،هر یک ممکن است با یک بایوس قدیمی تر کار نکنند.سوم اینکه،چند ماه پس از نصب یک تراشه بایوس بر روی یک مادربرد بخصوص ممکن است راه های بهتر و کارآمدتری برای تبادل داده ها و پیکر بندی اجزای سخت افزاری ابداع گردند. بنابراین بروز رسانی تراشه بایوس باعث نیل به بهترین کارایی خواهد شد.

۱- تنظیم یک جامپر بر روی برد سیستم که به  BIOS می فهماند که نسخه ارتقا یافته خود را قبول کند.

۲- کپی نرم افزار ارتقای BIOS بر روی دیسک راه انداز .

۳- بوت کردن سیستم و راه اندازی آن بوسیله دیسک بوت و کار کردن با منو های نرم افزار برای ارتقای  BIOS .

۴ _ باز گزداندن تنظیمات جامپر به حالت اصلی ، را ه اندازی مجدد سیستم و بررسی اینکه همه چیز خوب کار می کند.

اگر بنا دارید خودتان اقدام به انجام این کار کنید،به وب سایت کارخانه سازنده مادربرد خود بروید و به دنبال صفحات مربوط به پشتیبانی پس از فروش بگردید. از آنجا لینک مربوط به Download نرم افزار را پیدا کنید. پس از یافتن محل مربوط به مادر بردخود آخرین نسخه موجود از نرم افزار بایوس آن را دریافت نمایید. توجه داشته باشید که نسخه ای را که مختص مادربردتان ساخته نشده به هیچ وجه دریافت نکنید. نصب گونه دیگری از بایوس مادربرد بر روی سیستم ممکن است باعث شود که بایوس و در نتیجه مادربرد غیرقابل استفاده گردد.اگر در وب سایت فوق دو نسخه ”فقط Update ”و Update به همراه برنامه نصب کننده ”وجود داشت،گزینه” به همراه نصب کننده ”را انتخاب نمایید.اگر نمی توانید این دو را با هم دانلود کنید،اطمینان حاصل نمایید که ابتدا برنامه نصب کننده و سپس خود update را دریافت می نمایید. سپس آن دو را روی یک فلاپی دیسک کپی کنید،دیسک را در درایو قرار داده و کامپیوتر را از نو بوت نمایید. قبل از بالا آمدن سیستم،وارد برنامه BIOS شوید (معمولا” از طریق دکمه Delete یا F2 ،در غیر این صورت به مستندات مادربرد خود رجوع کنید). در منوی Boot یا Drives ،بررسی کنید که تنظیمات به گونه ای باشد که فلاپی دیسک قبل از هارد دیسک بوت شود. تغییرات انجام داده را ذخیره کنید وسیستم را بوت کنید. حالا سیستم از فلاپی دیسک بوت می شود. برای اجرا برنامه update ،کافیست فقط نام فایل EXE .آن را تایپ کرده و Enter را بزنید.سپس نام update جدید بایوس خود را انتخاب نمایید. در خلال انجام عملیات Flash بایوس،به هیچ عنوان به کامپیوتر خود دست نزنید،اگر وقفه ای در این عملیات به وجود آید باعث می شود سیستم غیر قابل بوت شدن گردد. به همین دلیل توصیه می شود دستگاه خود را به یک منبع مطمئن وصل کنید و یا از UPS استفاده نمائید. پس از اتمام عملیات Flash ،برنامه از شما می خواهد دیسکت را از درایو خارج کرده و سیستم را بوت نمایید. اگر برنامه بخواهد خودش سیستم را بوت کند،نباید مانع از انجام این کار بشوید(اگر این طور باشد،پیغامی به شما خواهد داد.(

پس از راه اندازی مجدد سیستم خواهید دید که اینک کامپیوترتان با ثبات تر و با سخت افزار ها سازگارتر است و کارایی بهتری ارائه می نماید.