110 کلمه از کلام قصار اميرالمومنين عليه السلام

۱- البخلُ عارٌ، و الجبنُ منقصهٌ: بخیل بودن ننگ است و ترسو بودن کاستی می‏باشد.

۲- و المُقِلّ غریبٌ فی بَلْدته: تهیدست در شهرش نیز بیگانه است.

وان را که بر مراد جهان نیست دسترس در زاد بوم خویش غریب است و ناشناخت‏

۳- العجز آفه، و الصبر شجاعه: ناتوانی آفت است و شکیبایی دلاوری می‏باشد.

۴- العلم میراثٌ کریمهٌ: دانش میراث گرانقیمتی است .

۶- و البَشاشهُ حِبالُه المَودّه: گشاده رویی دام دوستی است .

۷- و من رضی عن نفسه کثُر الساخط علیه: و کسی که از خود راضی باشد، خشم گیرندگان بر او بسیار می‏شوند.

۸- اعجز الناس من عجز عن اکتساب الاخوان: ناتوان‏ترین افراد کسی است که از دوست‏یابی ناتوان باشد.

۹- و الفرصهُ تمرّ مرالسحاب، فانتهزوا فُرَصَ الخیر: و فرصت همانند ابر گذراست، پس فرصتهای خوب را غنیمت بشمارید.

۱۰- افضلُ الزهد اخفاء الزهد: برترین پارسایی، پنهان نمودن پارسایی است .

۱۱- فمن اشتاق الی الجنه سلاعن الشهوات: کسی که آرزومند بهشت باشد، تمایلات نفسانی را فراموش می‏کند.

۱۲- و من اشفق من النار اجتنب المحرمات: و کسی که از دوزخ می‏ترسد، از کارهای حرام دوری می‏کند.

۱۳- و من زهد فی الدنیا، استهان بالمصیبات: و کسی در دنیا پارسایی ورزد، سختی‏ها را سبک می‏شمارد.

۱۴- و من ارتقب الموت، سارع الی الخیرات: و کسی که در انتظار مرگ باشد، به سوی نیکی‏ها می‏شتابد.

۱۵- فمن اَمَر بالمعروف، شَدّ ظهور المؤمنین: کسی که امر به معروف نماید، پشت اهل ایمان را محکم می‏کند. (مؤمنان را توانمند می‏نماید).

۱۶- کُن سَماحاً و لا تکن مُبذّراً: بخشنده باش، ولی اسراف کننده و ولخرج مباش.

۱۷- اشرفُ الغنی‏ ترکُ المُنی‏: بالاترین و برترین بی نیازی، رها نمودن آرزوهاست.

۱۸- انّ اغنی الغنی العقل: همانا بالاترین توانگری، خرد است .

۱۹- و اکبر الفقر الحُمق: و برزگترین تهیدستی، کم خردی و نادانی است .

۲۰- و او حشُ الوَحْشهِ العُجْبُ: وحشتناک‏ترین تنهایی و ترس، خود بینی است .

۲۱- و اکرم الحسَب حُسن الخلق: گرامی‏ترین اصل و تبار، خوشخویی است.

۲۲- لا قربه بالنوافل اذا اضرّت بالفرائض:هرگاه مستحبّات به واجبات زیان رساند، (آن مستحبات) سبب نزدیکی به خدا نمی‏گردد.

۲۳- لسان العاقل وراء قلبه: زبان دانا در پشت قلب اوست.

۲۴- و قلب الاحمق وراء لسانه : و قلب نادان در پشت زبانش می‏باشد.

۲۵- قدر الرجل علی قدر مروءته: صداقت و راستگویی مرد به اندازه جوانمردیش می‏باشد .

۲۶- و عفته علی قدر غیرته: و پاکدامنی مرد به اندازه غیرت اوست.

۲۷- الظّفَر بالحَزْم: پیروزی در سایه هوشیاری و دور اندیشی است .

۲۸- اولی الناس بالعفو اقدرهم علی العقوبه: شایسته‏ترین افراد به گذشت، تواناترین آنان بر کیفر است .

۲۹- لا غنی کالعقل، ولا فقر کالجهل: هیچ بی‏نیازی همانند خرد، و هیچ تهیدستی مانند نادانی نیست.

۳۰- و لا میراث کالادب و لا ظهیر کالمشاوره: هیچ سرمایه‏ای همچون ادب و هیچ پشتیبانی همانند مشورت نیست .

۳۱- القناعه مال لا ینفد: قناعت دارایی تمام نشدنی است .

۳۲- المال ماده الشهوات: ثروت مایه و اصل تمام شهوت هاست.

۳۳- اللسان سَبُعٌ، ان خُلّی عنه عقر: زبان درنده است، اگر رها شود می‏گزد.

۳۴- فوت الحاجه اهون من طلبها الی غیر اهلها: از بین رفتن خواسته، آسانتر و بهتر از آن است که از نا اهل درخواست نمایی.

۳۵- العفاف زینه الفقر، و الشکر زینه الغنی: پاکدامنی زینت تهیدستی، و سپاسگزاری زینت توانگری است .

۳۶- لا یری الجاهل الا مفرطاً او مفرطً: نادان همواره یا افراط کننده (تندرو) است، یاکوتاهی کننده و ضایع کننده.

۳۷- اذا تم العقل نقص الکلام: هرگاه خردکامل گردد، سخن کم می‏شود.

۳۸- نَفَسُ المرءِ خُطاه الی اجله: نفس‏های هر انسانی، گام‏های او به سوی زمان مرگش است.

۳۹- رأیُ الشیخ احبّ الیّ من جَلَدِ الغلام: اندیشه و فکر پیر (دانا) در نزد من، از صلابت و دلیری نوجوان بهتر است .

۴۰- قیمه کلّ امری ما یُحسنه: ارزش هر فرد به میزان کاری است که می‏تواند آن را نیکو انجام دهد.

۴۱- من اصلح ما بینه و بین الله، اصلح الله ما بینه و بین الناس: هر کسی که میان خود و خدا را درست نماید، خدای تعالی نیز میان او و مردم را اصلاح می‏نماید.

۴۲- و من اصلح امر آخرته اصلح الله امر دنیاه: و کسی که کار آخرتش را نیکونماید، خدای تعالی نیز کار دنیایش را نیکو می‏نماید.

۴۳- لا یَقِلُ عملٌ مع التقوی: کار توأم با پرهیز کاری، اندک نیست .

۴۴- نوم علی یقین خیر من صلاه فی شک: خواب توأم با باور، از نماز در حال تردید بهتر است .

۴۵- هلک فیّ رجلان: محبّ غال، و مُبغضٌ قال: درباره من دو طایفه نابود شدند: دوستدار غلو کننده، و دشمنی که بیش از اندازه دشمنی می‏نماید.

۴۶- اضاعه الفرصه غصه: ضایع کردن فرصت،اندوه به بار می‏آورد.

۴۷- و عجبت لمن شک فی الله و هو یری خلق الله: در شگفتم از کسی که در (وجود) خدا تردید دارد و حال آنکه آفریده خدا را می‏بیند!

۴۸- و عجبت لعامر دارالفناء و تارک دارالبقاء: در شگفتم از کسی که سرای ناپایدار را آباد می‏کند و خانه همیشگی (آخرت) رها می‏نماید.

۴۹- و عجبت للمتکبر الذی کان بالامس نطفه و یکون غداً جیفه: و در شگفتم از متکبری که دیروز نطفه بوده است و فردا مردار خواهد بود!

۵۰- الصّلوه قربانُ کلّ تقی: نماز، وسیله تقرب هر پرهیزکاری است.

۵۲- ولکل شی‏ء زکاه و زکاه البدن الصیام :و هر چیز زکاتی دارد، و زکات بدن روزه است .

۵۳- و جهاد المرأه حسنُ التّبعل:و جهاد زن، نیکو شوهرداری نمودن است .

۵۴- استنزلوا الرزق بالصدقه:با صدقه دادن فرود آمدن روزی را بخواهید.

۵۵- من ایقن بالخَلَف جاد بالعطیّه: کسی که پاداش را باور داشته باشد، در بخشش جوانمردی می‏نماید.

۵۶- تنزلُ المَعونه علی قدر المونه: یاری (روزی هر کس) به میزان نیاز و قوت روزانه‏اش فرود می‏آید.

۵۷- ما عال من اقتصد:کسی که در زندگی میانه‏روی نماید، تهیدست نمی‏شود.

۵۸- التودّد نصف العقل: دوستی با مردم، نیمی از خرد است.

۵۹- الهَمّ نصف الهَرَم: غم و اندوه، نیمی از پیری است.

۶۰- سوسوا ایمانکم بالصدقه: ایمان خود را با صدقه نگهداری کنید.

۶۱- و حصنوا اموالکم بالزکاه: و ثروت خود را با دادن زکات (از تلف شدن) نگهدارید.

۶۲- و ادفعوا امواج البلاء بالدعاء: با نیایش موج‏های بلا را دور نمایید.

۶۳- یا کمیل! العلم خیر من المال: ای کمیل! دانش بهتر از ثروت است .

۶۴- المَرءُ مخبوءٌ تحت لسانه:

مرد پنهان است در زیر زبان خویشتن قیمت و قدرش ندانی تا نیاید در سخن.

۶۵- هک امرَوٌ لم یعرف قدره:کسی که حرمت و وقار خود را نشناخت، تباه شد.

۶۶- لکلّ امرِیٍ عاقبه، حُلوهٌ او مُرّه: هر کسی فرجامی دارد، شیرین یا تلخ.

۶۷- الراضی بفعل قوم کالدّخل فیه معهم : کسی که به کار گروهی خوشنود باشد، همانند کسی می‏باشد که در آن کار با ایشان بوده است .

۶۸- من استبدّ بر أیه هلک: کسی که خود رأی باشد، نابود می‏شود.

۶۹- و من شاور الرجال شارکها فی عقولها: و کسی که با مردان مشورت نماید، در عقل آنان شریک می‏شود.

۷۰- من کتم سره کانت الخیره بیده:کسی که رازش را پنهان نماید، اختیار او به دست خودش می باشد.

۷۱- الفقر الموتُ الاکبر:تهیدستی مرگ بزرگ است.

۷۲- لا طاعه لمخلوق فی معصیه الخالق : اطاعت از مخلوق در چیزی که موجب نافرمانی آفریدگار باشد، جایز نیست.

۷۳- الناس اعداء ما جهلوا: مردم با آنچه که نمی‏دانند، دشمنند.

۷۴- ترک الذنب اهون من طلب التوبه: رها نمودن گناه، از درخواست توبه آسانتر است.

۷۵- آله الریاسه سعه الصدر: افزار سروری و بزرگی ، فراخی سینه (شکیبایی و تحمل مشکلات و …) است.

۷۶- أُزجُرِ المسی‏ءَ بثواب المحسن : بدکار را با پاداش دادن به نیکوکار، (از بدی) باز دار.

۷۷- اللّجاجه تَسل الرأی: سرسختی نمودن، فکر و اندیشه را سست و ناتوان می کند.

۷۸- الطمع رقّ مؤبّد:طمع بردگی ابدی است .

۷۹- ثمره التفریط الندامه: نتیجه سستی و کوتاهی نمودن در کارها، پشیمانی است.

۸۰- و ثمره الحزم السلامه : و نتیجه هوشیاری و دور اندیشی ، سلامت (از گزندها) می باشد.

۸۱- من أبدی‏ صفحته للحقّ هلک: کسی که در برابر درستی و راستی به نبرد برخیزد، نابود می‏شود.

۸۲- من لم یُنجه الصبّر اهَلکه الجزعُ: کسی که شکیبایی او را نجات ندهد، ناشکیبایی وی را نابود می‏سازد.

۸۳- من حساب نفسه ربح ، و من غفل عنها خسر:کسی که محاسبه نفس نماید، سود می‏برد و کسی که از آن غافل باشد، زیان می‏بیند.

۸۴- الجود حارس الاعراض: جوانمردی و بخشش ، پاسدار آبروهاست.

۸۵- و الحلم فدام السفیه: شکیبایی ، دهن بند نادان است.

۸۶- و العفو زکاه الظفر: گذشت زکات پیروزی است.

۸۷- و قد خاطر من استغنی برأیه: و کسی که به فکر و اندیشه‏اش بی‏نیاز شد (و در کارها مشورت ننمود و از فکر و اندیشه افراد بهره‏مند نگشت) ، خود را در خطر می افکند.

۸۸- و من التوفیق حفظ التجربه: نگهداری تجربه از (اسباب ) موفقیت (در کارهای نیک) است.

۸۹- ولا تأمننّ ملولاً:از انسان افسرده و دلتنگ آسوده مباش (در کارها به او تکیه نکن).

۹۰- عُجْب المرء بنفسه احدُ حسّاد عقلِه: خودبینی و خودپسندی فرد، یکی از حسودان (دشمنان) عقل اوست.

۹۱- اَغضِ علی القَذی‏ والاّ لم ترض ابداً: برخار (رنجها) چشم فروبند (ناملایمات را نادیده بگیر)، و گرنه هرگز خوشنود نمی شوی.

۹۲- الخلاف یهدم الرأی: اختلاف و درگیری ، فکر و اندیشه را ویران می‏کند.

۹۳- فی تقلّب الاحوال عُلم جواهر الرجال: در دگرگونی حالات افراد، گوهرهای وجودشان دانسته می‏شود.

۹۴- حسد الصدیق من سقم الموده: حسد ورزیدن به دوست، از بیماری دوستی به شمار می‏آید.

۹۵- لیس من العدل القضاء علی الثقه بالظن: درباره افراد مطمئن براساس گمان داوری نمودن، از عدالت نیست.

۹۶- بئس الزاد الی المعاد، العدوان علی العباد: ستم بر بندگان ، بدتوشه‏ای به سوی آخرت است.

۹۷- من کساه الحیاء ثوبه ، لم یرالناس عیبه: کسی که شرم جامه‏اش را بر او پوشاند، مردم عیبش را نمی‏بینند.

۹۸- بکثره الصمت تکون الهیبه: به بسیاری سکوت (بجا)، ابهت پدید می‏آید.

۹۹- و بالنصفه یکثر المتواصلون: انصاف ، سبب زیاد شدن دوستان می گردد.

۱۰۰- و بالافضال تعظم الاقدار: نیکی نمودن، سبب بزرگ شدن قدر و منزلت‏ها می‏شود.

۱۰۱- و بالتواضع تتم النعمه: با فروتنی نعمت کامل می‏شود.

۱۰۲- و بالسیره العادله یقهر المناوی : رفتار عادلانه موجب شکست دشمن می‏شود.

۱۰۳- الطامع فی وثاق الذّل:طمعکار در قید ذلت و خواری است .

۱۰۴- کفی بالقناعه ملکا و بحسن الخلق نعیماً: برای انسان سلطنت قناعت و نعمت خوی نیک، بس است .

۱۰۵- من اَتی غَنّیاً فتواضعَ له لِغناه ذهب ثُلثا دینه: کسی که به نزد توانگری برود و به خاطر ثروتش برای او فروتنی نماید، ۲۳ دینش تباه می‏شود.

۱۰۶- من اطاع التّوانی ضیّع الحقوق: کسی که سستی و تنبلی نماید، حقوق دیگران را تباه می‏سازد.

۱۰۷- و من اطاع الواشی ضیّع الصّدیق: و کسی که به گفتار سخن چین اهمیت بدهد، دوستان خود را از دست می‏دهد.

۱۰۸- الحَجرُ الغصب فی الدار، رهنٌ علی خرابها: سنگ غصبی به کار رفته در بنای خانه ، گرو ویرانی آن است.

۱۰۹- افضل الاعمال ما اکرهت نفسک علیه: برترین کارها آن است که (با اینکه برخلاف خواسته نفست می‏باشد)، خود را بر انجام آن وادار نمایی.

۱۱۰- مراره الدنیا حلاوه الاخره ، و حلاوه الدنیا مراره الاخره: تلخی دنیا (مایه) شیرینی آخرت است، و شیرینی دنیا (مایه) تلخی آخرت می‏باشد.