بیماری طاعون گاوی

حدود ۳ دهه پیش بیماری طاعون گاوی یکی از بیماریهای شناخته شده گاوها در کشور ما بود که هر از چندی طغیان میکرد و هزاران گاو و گوساله را به کام مرگ میکشید. اغلب گاوداران کشور ما که سابقه طولانی گاوداری را تجربه کرده اند با این بیماری آشنا هستند و بسیاری از آنها طعم تلخ تلفات سنگین آن در دامهایشان را چشیده اند. بیماری طاعون گاوی همان بیماری بود که در دهه ۱۳۰۰ هجری شمسی شیوع یافت و هزاران راس گاو این کشور را تلف کرد و باعث شکل گیری پایه های سازمان دامپزشکی کشور گردید.

طاعون گاوی بیماری ویروسی است که مهمترین نشانه های آن جراحات و زخم های دهانی و اسهال می باشد.

آیا بیماری طاعون گاوی در ایران وجود دارد؟

خیر، این بیماری در ایران و در جهان ریشه کن شده است و سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد (فائو) به همراه سازمان جهانی بهداشت دام در هفتم تیرماه سال ۱۳۹۰ به طور رسمی ریشه کنی بیماری طاعون گاوی در جهان را اعلام کردند.

با توجه به اسنادی که سازمان دامپزشکی ایران ارائه کرد سازمان جهانی بهداشت دام، در خرداد ماه سال ۱۳۸۷ شمسی ایران را کشوری که بیماری در آن ریشه کن شده است معرفی کرد. آخرین موارد بیماری طاعون گاوی که در ایران مشاهده شد در سال ۱۳۷۳ بود. این بیماری در جهان برای آخرین بار در سال ۲۰۰۱ میلادی ( ۱۳۸۰ شمسی) و در کشور کنیا مشاهده شد.

برای ریشه کنی بیماری سازمان دامپزشکی چه اقداماتی انجام داد؟

برای کنترل و ریشه کنی بیماری طاعون گاوی در ایران در سال ۱۳۰۷ ه.ش. واکسیناسیون گاوها در کشورمان  شروع شد و تا سال ۱۳۸۰ ادامه داشت. با اینهمه در سال ۱۳۷۹ و ۱۳۸۰ بعد از بررسی و عدم مشاهده موارد جدید بیماری، در چهار استان کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال بختیاری، هرمزگان و بوشهر واکسیناسیون قطع و برمراقبت فعال بیماری تاکید گردید و از ابتدای سال ۱۳۸۲ قطع کامل واکسیناسیون در کشور به اجرا درآمد. برای این منظور و برای جمع آوری اطلاعات مربوط به بیماری، حدود هفتاد هزار دامداری صنعتی و نیمه صنعتی و روستا کدگذاری شد و مشخصات آنها در کامپیوتر ثبت گردید و امکان ثبت کامپیوتری گزارشات بیماری های مخاطی همراه با مراقبت فعال و غیر فعال بیماری پدید آمد و از همه ادارات دامپزشکی خواسته شد که در صورت مشاهده بیماری های مخاطی که ممکن است طاعون باشد به صورت روزانه اقدام نمایند. همچنین برای تشخیص موارد احتمالی بروز بیماری بر روی آزمایش سرمی دام ها ، تاکید شد و در طی این سالها برای این منظور هزاران نمونه سرم از گاوها تهیه و مورد آزمایش قرار گرفت. قبل از آن سازمان دامپزشکی آزمایشگاه مرکزی تشخیص طاعون گاوی را در سال ۱۳۷۲ تاسیس نموده بود.

در ریشه کنی بیماری طاعون گاوی معدوم سازی دام های بیمار و قرنطینه دام های مشکوک و قرنطینه منطقه آلوده که اجرا شد اهمیت خاصی داشت و بسیاری از گاوداران کشورمان دفن گاوهای آلوده و بیمار خودشان در محل دامداری و بدون جابجایی لاشه ها را به خاطر دارند. اطلاع دهی به تعاونی های گاوداری و هماهنگی با آنها و دامپزشکان بخش خصوصی و آموزش دامداران از دیگر اقدامات مهم بود که  انجام شد .

اکنون که بیماری در کشورمان و در جهان ریشه کن شده است چه کار باید انجام داد؟

اگرچه متخصصین، عدم وجود ویروس طاعون گاوی در محیط را اعلام کرده اند با اینهمه دامپزشکان باید مراقب باشند تا خدای نکرده ویروس در نقطه ای از طبیعت باقی نمانده باشد تا دوباره ظاهر گردد. بنابراین در این دوره که ریشه کنی بیماری بطور رسمی اعلام شده است دامپزشکان و گاوداران باید مراقبت باشند. برای این منظور برای چندین سال ادارات کل دامپزشکی باید همه ساله برای تشخیص بیماری طاعون گاوی دوره های آموزشی ترتیب دهند تا در آن دوره ها دامپزشکانی که خود طاعون گاوی را دیده اند برای سایر دامپزشکان نحوه تشخیص بیماری و اقداماتی که بعد از مشاهده بیماری باید انجام دهند را تشریح کنند تا در صورت عود دوباره بیماری از انتشار آن جلوگیری شود. برای دامداران و گاوداران عزیز نیز تذکر و یادآوری بیماری ضروری است تا درصورت عود دوباره بیماری و یا موارد مشکوک، آن را به ادارات دامپزشکی گزارش کنند. ادارات دامپزشکی باید برای اطلاع دهی و آموزش از همه امکانات موجود از جمله برنامه های رادیویی و تلویزیونی استفاده کنند.

بیماری طاعون گاوی اکنون به تاریخ پیوسته است و احتمال برگشت آن بسیار ضعیف است اما باید مراقب باشیم. بیماری طاعون گاوی اولین بیماری دامی و دومین بیماری عفونی بعد از آبله انسانی بود که در جهان ریشه کن گردید. با اینهمه هنوز احتمال برگشت بیماری وجود دارد و ما باید مراقب باشیم.

سازمان دامپزشکی