کاشت و پرورش بادام زمینی

تاریخچه
بادام زمینی با نام های انگلیسی Peanut و   groundnuو نام علمی (Arachis hypogaea L.) گیاهی است که در نواحی حاره ای تا نزدیک به معتدل جهت روغن گیری از دانه آن، تولید کره و مصرف آجیلی کشت   می شود. دانه بادام زمینی از نظر کیفیت روغن و پروتئین بسیار خوب است.
گیاهی است از تیره نخود (leguminosae) ، کوتاه و یکساله که چنانچه ناحیه فاقد یخبندان باشد ظرفیت چند ساله شدن را دارد .
بادام زمینی احتمالاً بومی منطقه ای در آمریکای جنوبی واقع در حد فاصل بین آرژانتین و بولیوی (Gran Chaco)
است. گزارش ها حاکی است که قدیمی ترین نواحی کشت بادام زمینی به جوامع بومی پرو است که در ۲ تا هزار سال قبل از میلاد و قبل از کشف آمریکا درآنجا ساکن بودند. ظاهراً در قرن شانزدهم میلادی به وسیله پرتغالی ها از برزیل به آفریقای غربی و یا از طریق ساحل غربی آمریکا به آسیا، آفریقا راه یافت. امروزه می توان آفریقا را مرکز اساسی تنوع بادام زمینی دانست. این دانه روغنی طوری در قاره آفریقا جا افتاده که بسیاری ازآفریقایی ها باور ندارند که بادام زمینی یک محصول وارداتی است. هند، چین،ایالات متحده آمریکا، سنگال، نیجریه اندونزی مهم ترین تولید کنندگان بادام زمینی در جهان به شمار می روند. از کل دانه های روغنی تولید شده درهندوستان ۴۵ درصد مربوط به بادام زمینی است. فرانسه بزرگترین وارد کننده روغن بادام زمینی است که سالانه حدود دو میلیون تن روغن خریداری می کند.

بادام زمینی طی قرن حاضر از اروپا به ایران آورده شد و کشت آن در استان های گیلان، گلستان و مناطق دزفول و جیرفت رایج است. دانه بادام زمینی بیشتر به عنوان آجیل مورد استفاده قرار می گیرد. پتانسیل عملکرد بادام زمینی به بیش از ۷ تن دانه در هکتار می رسد و عملکرد های بیش از ۵/۲ تن دانه در هکتار مطلوب می باشد.
گیاهشناسی
گلها کامل و خودگشن می باشد . دگرگشنی به فعالیت حشرات بستگی داشته و حداکثر به ۲ درصد می رسد .
میوه بصورت نیامی ناشکوفا و تقریباً استوانه ای شکل رشد می کند دیواره نیام بصورت مشبک است و در فاصله دانه ها فرو رفته می باشد .
بادام زمینی گیاهی اس گرما دوست که به هوای گرم و آفتاب فراوان و یک فصل رشد بدون یخبندان ۲۰۰ روزه محتاج است . بادام زمینی نیاز فراوان به آب دارد و بخصوص از هنگام گرده افشانی تا دو هفته قبل از رسیدگی به کمبود رطوبت خاک حساس می گردد . بادام زمینی از نظر حاصلخیزی خاک بسیار کم توقع است و در خاکهای شنی فقیر با ماده آلی کم عملکردی کاملاً اقتصادی تولید می کند .

انتخاب تناوب زراعی بادام زمینی می بایستی به نکات زیر توجه داشت : ۱) بادام زمینی ممکن است در خاکهای فقیری کاشته شود که برای سایر محصولات مناسب نباشد . ۲) بادام زمینی مقدار زایدی از مواد غذایی خاک را می گیرد . زیرا بقایای گیاهی نیز از زمین خارج می گردد . بادام زمینی در بعضی ازبیماریهای خاکزی مانند بوته میری باکتریایی با گیاهان تیره گوجه فرنگی مشترک است .

مثالهایی از تناوب های بادام زمینی عبارتند از :‌
بادام زمینی ـ ذرت خوشه ای ـ پنبه ـ آیش
بادام زمینی ـ ( کود سبز ) ، پنبه ـ ذرت خوشه ای

کود شیمیایی: بطورکلی هر یک تن بادام زمینی ( نیام کامل ) با ۵/۱ تا ۲ تن علوفه همراه آن حدود ۶۰ تا ۷۵ کیلوگرم ازت ، ۱۰ تا ۱۵ کیلوگرم اکسید فسفر ، ۴۰۰ تا ۵۰کیلوگرم اکسید پتاسیم و ۴۰ تا ۵۰ کیلوگرم اکسید کلسیم از خاک خارج می کند. چنانچه کود شیمیایی زیادی برای محصول قبل مصرف شده باشد به اضافه کردن
کود به زمین بادام زمینی نیازی نیست .

تاریخ کاشت: حداقل درجه حرارت خاک برای جوانه زدن بادام زمینی حدود ۱۰درجه سانتی گراد است .  حساسیت به کم آبی و نیاز به آب در بادام زمینی از زمان تشکیل جوانه گلها تا نزدیک به دو هفته قبل از رسیدگی زیاد است .

کنترل علفهای هرز: میتوان از علف کشهایی مانند امولسیون ۴۳ درصد آلاکلر(لاسو)به میزان ۴تا۵ لیتر یاامولسیون ۴۸ درصد یفلورالین به میزان ۱/۲ تا ۱/۸ لیتر در هکتار بصورت قبل از کاشت استفاده بعمل آورد . این علف کشها محصول را ۲تا ۳ ماه بعد از مصرف در برابر اکثر علفهای هرز محافظت میکند.

آفات و امراض: بعضی از آفات عمومی مثل زنجره باقلا ، کرم غوزه پنبه و پروانه کارادینا به بادام زمینی نیز خسارت وارد می سازد . بیماری لکه برگی بادام زمینی عامل بیماری قارچی است بنام Cercospora personata که روی بقایای گیاهی آلوده زمستان گذرانی نموده و اسپور آن توسط باد منتشرمی گردد . پوسیدگی پایه تخمدان ، ریزش برگها و نیامها و یا کوچک ماندن نیامها از نتایج این بیماری می باشد . کنترل بیماری با استفاده از ارقام مقاوم ، تناوب حداقل سه ساله ، تقویت محصول و بالاخره استفاده از سموم قارچ کش مانند زینب و مانب امکان پذیر است .

برداشت: زمان برداشت با آثار زردی خفیف برگها و بررسی نیامها مشخص می شود .دربرداشت مکانیزه ابتدا قسمتهای هوائی را با علف زن ( موور ) قطع کرده و سپس با دستگاهی مشابه دستگاه برداشت سیب زمینی و در صورت عدم دسترسی به این دستگاه با دستگاه معمولی برداشت سیب زمینی بادامها را خارج کرده و بصورت
ردیفی روی زمین قرار می دهند .

دانه از نظر فسفر و ویتامینهای گروه B نیز غنی است . مقدار انرژی ، قابلیت هضم و کیفیت پروتئین دانه بسیار زیاد
می باشد . یکی از مصارف مهم ارقام کم روغن بصورت آجیل است . کنجاله بادام زمینی را که ۴۰ تا ۵۰ درصد پروتئین پر کیفیت دارد بعنوان مکمل پروتئین در جیره دام بکار می برند . علوفه بادام زمینی حدود ۷ درصد پروتئین دارد و برای تغذیه دام بسیار مطلوبست ولی کیفیت علوفه به روش خشک کردن و جمع آوری آن و بخصوص میزان برگ بستگی دارد .

کشاورزی.نت