مشکلاتی که به خاطر گناهان ایجاد می شود!

مشکلات برای انسان‏ها مفید هستند هم از نظر مادی و هم از نظر معنوی. فایده معنوی این است که انسان به سوی خدا متوجه می‏شود و گناهانش کم می‏گردد و برای توبه و استغفار زمینه می‏یابد. امام در این باره می‏فرماید:

«هر مقدار آزمایش و مشکلات بزرگتر باشد ثواب و پاداش نیز بزرگتر خواهد بود.»

یک استاد بیولوژی (BIOLOGY) شاگردان خودش را درس می‏داد که پروانه چگونه از قالب بیرون آمده و به شکل پروانه در می‏آید. او به شاگردان خودش گفت که وقتی پروانه تلاش می‏کند که از قالب بیرون بیاید هیچ کس در بیرون آمدن، به او کمکی نکند. این را گفت و از کلاس بیرون رفت.

شاگردان منتظر بودند. پروانه برای بیرون آمدن تلاش می‏کرد. دانشجویی از راه ترحم کمک کرد و قالب را شکست. پروانه بیرون آمد اما چند دقیقه بعد مرد. وقتی استاد برگشت، علت مرگ را جویا شد. او گفت پروانه برای بیرون آمدن سعی می‏کند و رنج و زحمت می‏کشد، این رنج و زحمت همانند ورزشی است که بال و پر او را تقویت می‏کند و او را برای زندگی در این دنیا آماده می‏گرداند. این دانشجو نگذاشت که او با تلاش خودش را تقویت کند، ضعیف ماند و نتوانست زنده بماند.

حضرت علی(علیه السلام) می‏فرماید: روزی انسان‏ها را اندازه‏گیری و مقدر فرمود. گاهی کم و زمانی زیاد و به تنگی و وسعت به گونه‏ای عادلانه تقسیم کرد تا هر کس را که بخواهد با تنگی روزی یا وسعت آن بیازماید، و با شکر و صبر، غنی و فقیر را مورد آزمایش قرار دهد. پس روزی گسترده را با فقر و بیچارگی درآمیخت و تندرستی را با حوادث دردناک پیوند داد، دوران شادی و سرور را با غصه و اندوه نزدیک ساخت، اجل و سرآمد زندگی را مشخص کرد، آن را گاهی طولانی و زمانی کوتاه قرار داد و مقدّم یا موخر داشت.»

امتحان معنی دیگر هم دارد و آن از قوّه به فعل آوردن و تکمیل است. خداوند که به وسیله بلایا و شداید امتحان می‏کند، به معنی این است که به وسیله اینها هر کسی را به کمالی که لایق آن است می‏رساند. فلسفه شداید و بلایا فقط سنجش وزن و درجه و کمیت نیست. همچنین زیاد کردن وزن و بالا بردن درجه و افزایش دادن به کمیت است. خداوند امتحان نمی‏کند که وزن واقعی و حد و درجه معنوی و اندازه شخصیت کسی معلوم شود، امتحان می‏کند یعنی در معرض بلایا و شداید قرار می‏دهد که بر وزن واقعی و درجه معنوی و حد شخصیت آن بنده افزوده شود. امتحان نمی‏کند که بهشتی واقعی و جهنمی واقعی معلوم شود. امتحان می‏کند و مشکلات و شداید به وجود می‏آورد تا آنکه می‏خواهد به بهشت برود در خلال همین شداید خود را شایسته و لایق بهشت کند و آن که لایق نیست سر جای خود بماند.»

مشکلاتی که سبب آنها گناه انسان‏ها است. این یک حقیقتی است که دین بیان می‏کند که در این جهان همه مشکلات حساب مادی ندارند بلکه برخی از مشکلات به امور معنوی هم پیوند دارند.
در مشکلات و سختی ها باید به لطف و قدرت بی منتهای الهی توجه کرد و از آنها نهراسید. در این صورت، آدمی با توکل و روح امیدوار، بر همه مشکلات غلبه می کند. اما اگر تکیه گاه انسان غیرخدا باشد، به یقین سودی نمی برد

مشکلات برای انسان‏ها مفید هستند هم از نظر مادی و هم از نظر معنوی. فایده معنوی این است که انسان به سوی خدا متوجه می‏شود و گناهانش کم می‏گردد و برای توبه و استغفار زمینه می‏یابد. امام در این باره می‏فرماید:

«هر مقدار آزمایش و مشکلات بزرگتر باشد ثواب و پاداش نیز بزرگتر خواهد بود.»

البته مشکلات و مصیبت‏ها زمینه‏ساز رشد و پاک شدن و تعالی یافتن هستند و کسانی که با مشکلات در می‏افتند و جهاد و مبارزه می‏کنند و از آنها عبرت می‏گیرند، سود می‏برند ولی کسانی که عبرت نمی‏گیرند و مبارزه نمی‏کنند، رشد نمی‏یابند و پاک نمی‏شوند.

نکته دیگر اینکه کافی نیست ما مشکلات را بشناسیم بلکه باید حد و اندازه آنها را بسنجیم. بعضی‏ها مشکلات کوچک را خیلی بزرگ می‏شمارند و در مقابل آن خود را می‏بازند و توان تصمیم‏گیری را از دست می‏دهند و به مشکلات بزرگتر گرفتار می‏گردند. امیرالمومنین(علیه السلام) شاید با توجه به همین نکته می‏فرمایند: «کسی که مصیبت‏های کوچک را بزرگ شمارد خدا او را به مصیبت‏های بزرگ مبتلا خواهد کرد.»
توبه و استغفار

مشکلاتی که به خاطر گناهان هستند راه درمان آنها توبه است. جایی که امام علی(علیه السلام) می‏فرماید:

همانا خدا استغفار و آمرزش خواستن را وسیله دائمی فرو ریختن روزی و موجب رحمت آفریدگان قرار داد.» و قرآن فرمود:

«از پروردگار خود آمرزش بخواهید که آمرزنده است برکات خود را از آسمان بر شما فرو می‏بارد و با بخشش اموال فراوان و فرزندان شما را یاری می‏دهد و باغستان‏ها و نهرهای پر آب در اختیار شما می‏گذارد.»
شناخت خود

انسان، علاوه بر شناخت مشکل، باید خودش را هم بشناسد. استعدادهایی که خدا به او داده شناسایی کند. کسانی که خودشان را نمی‏شناسند مشکلات را خیلی بزرگ تصور می‏کنند و خودشان را هیچ کاره. امیرمومنان می‏فرماید: «نابود شد کسی که ارزش خود را ندانست.» وقتی انسان خودش را بشناسد، اعتماد به نفس و استحکام اراده پدید می‏آید.
صبر و استقامت

انسان بعد از شناسایی مشکل و شناسایی راه حل، باید با استقامت آن راهکار را اجرا کند وقتی ما زندگی انسان‏های بزرگ را می‏خوانیم می‏بینیم که آنها در نتیجه همین صبر و استقامت بر قله عظمت رسیدند. حضرت علی(علیه السلام) می‏فرماید: انسان شکیبا پیروزی را از دست نمی‏دهد اگر چه زمان آن طولانی باشد.»

صبر یعنی تحمل سنگینی مصیبت و از بین بردن آن، نه شکستن و تسلیم شدن و از پا درآمدن.
اراده

برای مقابله با مشکلات لازم است که اراده محکم باشد. کسانی که عزم و اراده‏شان سست است، از سختی‏ها فرار می‏کنند ولی کسانی که عزم‏شان محکم است، مشکلات از آنها فرار می‏کند.

امام علی(علیه السلام) درباره رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) می‏فرماید:

حتی یک قدم به عقب برنگشت و اراده او سست نشد.»

دانشمندی می‏گوید: «کسی که اراده‏اش قوی باشد، کل جهان را طبق خواست خودش درمی‏آورد.»

کسی که اراده‏اش قوی باشد، شداید و گرفتاری‏ها را به فرصت‏ها تبدیل می‏کند و آنها را پله‏ای برای پیشرفت قرار می‏دهد.
توجه به مشکلات دیگران

برخی از گرفتاری‏ها را ما نمی‏توانیم از بین ببریم و منظور از مقابله با آنها فقط همین است که از اثرات سوء آنها در امان بمانیم. در این گونه مشکلات اگر انسان توجه کند که تنها نیست بلکه همه یا بسیاری از مردم با چنین مشکلی مواجه‏اند آسوده‏ خاطر می‏شود و از اثرات منفی مشکل در امان می‏ماند.

امام علی(علیه السلام) مردمی را در مرگ یکی از خویشاوندان‏ شان چنین تسلیت گفت: «ان هذا الامر لیس لکم بدأ و لا الیکم انتهی؛) مردن از شما آغاز نشده و به شما نیز پایان نخواهد یافت.»
انسان، علاوه بر شناخت مشکل، باید خودش را هم بشناسد. استعدادهایی که خدا به او داده شناسایی کند. کسانی که خودشان را نمی‏شناسند مشکلات را خیلی بزرگ تصور می‏کنند و خودشان را هیچ کاره. امیرمومنان می‏فرماید: «نابود شد کسی که ارزش خود را ندانست.» وقتی انسان خودش را بشناسد، اعتماد به نفس و استحکام اراده پدید می‏آید

اما از همه والاتر
امیدواری به خداوند

در مشکلات و سختی ها باید به لطف و قدرت بی منتهای الهی توجه کرد و از آنها نهراسید. در این صورت، آدمی با توکل و روح امیدوار، بر همه مشکلات غلبه می کند. اما اگر تکیه گاه انسان غیر خدا باشد، به یقین سودی نمی برد.

در این باره، آیت الله العظمی اراکی رحمه الله فرمود:

من به سفر حج که مشرف شدم، بسیار مشتاق بودم که حجرالاسود را استلام کنم. یک روز با جمعی از دوستان همراه، برای طواف رفتیم که شاید به کمک و یاری آنان، جمعیت قدری راه دهند و ما بتوانیم برای یک بار حجر را استلام کنیم. همین که با آن همراهان و یاوران به نزدیک حجر رسیدیم و نزدیک بود استلام کنیم، ناگهان یک فشار انبوه جمعیت، چنان ما را از آنجا به کنار زد که هر کدام به گوشه ای پرتاب شدیم. این، نتیجه نبریدن از غیرخدا و اعتماد و اتکایی بود که به آن همراهان داشتیم.

حضرت علی علیه السلام می فرماید: «هیچ کس از شما به غیر از پروردگار خود، به کسی امیدوار نباشد».

باور همه اندیشمندان بر این است که امیدوار بودن، شرط اول در کسب موفقیت های بزرگ است. بدین ترتیب، با تقویت روح امیدواری، باید با هرگونه نا امیدی مبارزه کرد.

بنده شایسته خدا، نیازمندی ها را با حضرت حق در میان می گذارد و راه چاره را از او می خواهد. خداوند نیز به مصلحت خویش، او را از مشکلات می رهاند؛ آن گونه که حضرت یونس علیه السلام را در قعر دریا بر اثر توجه به خدا، از شکم ماهی نجات داد. (انبیا: ۸۸)