وجوه تمایز انقلاب اسلامی ایران با سایر انقلابها

بررسی ویژگی های منحصر به فرد انقلاب اسلامی ، وجوه تمایز انقلاب اسلامی با سایر انقلاب های بزرگ جهان ، نظیر انقلابهای فرانسه و روسیه
نویسندگان ، تحلیلگران و کارشناسان جهان ، طی سالهای نخست پیروزی انقلاب اسلامی در ایران ، این انقلاب را با انقلاب ۱۷۸۹ فرانسه وانقلاب ۱۹۱۷ روسیه مقایسه کردند. حقیقت نیز این است که در میان رویدادهای بزرگ اجتماعی و سیاسی کشورهای جهان ، انقلابهای فرانسه ، روسیه و ایران ، شاخص ترین آنها محسوب می شوند. انقلابهای فرانسه و روسیه ، جایگاه خود را در تاریخ یافته اند و ارزشهای بالقوه این دو رویداد بزرگ ، هرگز انکار نشده است .

مردم فرانسه در سال ۱۷۸۹ وروسها در سال ۱۹۱۷ شاهد جا به جایی قدرت در کشورشان بودند . اما آنچه در این دو کشور روی داد ، از نظر گستردگی دامنه مبارزات انقلابی و حضورتوده های مردم در آنها ، هرگز با انقلاب اسلامی و حضور میلیونی مردم ایران در روند پیروزی انقلاب ، قابل مقایسه نیست . اما در حال حاضر ضروری است که به مهمترین و منحصر به فرد ترین ویژگی انقلاب ۱۹۷۹ مردم ایران ، یعنی ماهیت اسلامی آن ، بپردازیم .
اکنون که سه دهه از پیروزی انقلاب اسلامی ایران می گذرد ، روشن شده است که درونمایه اسلامی انقلاب و حمایت های مردم از آن ، دلیل اصلی ماندگاری و بالندگی انقلاب در سی سال اخیر بوده است . اما در زمان اوجگیری مبارزات مردم ایران علیه نظام وابسته سلطنتی و حتی در سالهای اول پیروزی انقلاب ، تحلیلگران شرق و غرب ، هویت اسلامی انقلاب را " پاشنه آشیل " انقلاب می دانستند و به همین دلیل ادعا می کردند که نظام انقلابی ایران در صورت پافشاری بر حفظ ماهیت اسلامی خود ، یا فرو خواهد پاشید یا از درون ، دچار استحاله خواهد شد تا به پندار غربی ها ، تحت جبر زمان ، روح اسلامی خود را کنار بگذارد و جامه ی لیبرال دموکراسی غرب را بر قامت انقلاب بپوشاند.
بر مبنای همین تصور باطل ، تلاشهای تبلیغاتی و تهاجم سیاسی درغرب جغرافیائی و شرق ایدیولوژیک آغاز شد تا از همان اوان پیروزی انقلاب ، این دروغ بزرگ را القا کنند که اسلام و جمهوری ، دو مقوله متفاوت هستند و نمی توان آنها را ، توامان ، در یک ساختار حکومتی ارائه کرد .
ماهیت اسلامی انقلاب مردم ایران ، که بیگانگان می کوشیدند آن را نقطه ضعف انقلاب و نظام جمهوری اسلامی ایران جلوه دهند ، در عمل به نقطه قوت انقلاب و نظام و راز ماندگاری آن تبدیل شد . انقلاب نه تنها از ایدیولوژی اسلامی خود فاصله نگرفت ، بلکه با رهبری امام خمینی ( ره ) ، اسلام به عنوان ستون و پایه اصلی انقلاب و نظام جمهوری اسلامی ایران ، راه پیشرفت و انکشاف کشور و جبران عقب ماندگی های تاریخی گذشته را فراهم کرد . بر این اساس ، ایدیولوژی اسلامی انقلاب مردم ایران ، آن را از سایر انقلاب های بزرگ جهان متمایز می سازد . وجه تمایز بارز دیگر انقلاب اسلامی ، آشکار ساختن ظرفیتهای بی کران ایدیولوژی اسلامی ، برای استقرار نظام مردمسالاری دینی در ایران است .
تلاش غرب برای تلقین ادعای ناممکن بودن تلفیق دین و دموکراسی ، قدمتی همتای تاریخ حیات انقلاب اسلامی دارد . درمقطع پیروزی انقلاب اسلامی ایران به ویژه در ماههای اپریل و مارچ سال ۱۹۷۹ ، روشن بود که مردم ایران خواهان استقرار نظام جمهوری بر مبنای اصول و قوانین الهی اسلام هستند . اما در جهان دو قطبی ۳۰ سال پیش ، بعضی از گروهها و محافل سیاسی داخلی ایران ، تحت تاثیر گرایشهای چپ و راست ، با برقراری نظام جمهوری اسلامی در ایران مخالف بودند .
حتی گروههایی که منکر هویت اسلامی مبارزات و انقلاب پیروزمند مردم ایران نبودند ، از برپائی " جمهوری دموکراتیک اسلامی " سخن می گفتند . اما امام خمینی ( ره ) با دور اندیشی شگرف خود ، می دانستند که افزودن هرگونه پسوند یا پیشوندی بر جمهوری اسلامی ایران ، به منزله کارگذاردن خشت کجی است که مبنای نظام را به اعوجاج خواهد کشید و انقلاب اسلامی را ، از رشد و بالندگی دربستر " نه شرقی و نه غربی " منحرف خواهد ساخت.
از دیدگاه امام خمینی ( ره ) ، شعارهای اصلی انقلاب ، خط قرمزی بود که هرگز نباید نقض می شد .
یکی دیگر از این خطوط قرمز ، حق حاکمیت مردم ایران بر سرنوشتشان بود که از جمله وجوه تمایز انقلاب اسلامی با سایر انقلابهای بزرگ جهان نیز به شمار می رود . نقش بارز مردم ایران در سرنوشت کشور ، در دوران بعد از پیروزی انقلاب بسیار زود آشکار شد و برگزاری همه پرسی مارچ ۱۹۷۹ برای تعیین نوع حکومت دلخواه مردم ایران ، نشان داد که انقلاب اسلامی در مقایسه با سایر انقلابهای جهان ، به طور کلی ، از جنس متفاوتی است .
برگزاری همه پرسی مارچ سال ۱۹۷۹ نه تنها در تاریخ ایران ، بلکه در تاریخ سایر انقلاب های جهان نیز ، رویدادی یگانه و بی نظیر است . هدف ما مقایسه تطبیقی انقلابهای بزرگ جهان با انقلاب اسلامی نیست ، زیرا ویژگی های منحصر به فرد و جایگاه جهانی انقلاب اسلامی ، پس از سه دهه ، برای آزاد اندیشان و ناظران مستقل ، واقعیتی روشن واثبات شده است.
هدف ما بازگوئی این واقعیت تاریخی است که همه پرسی سال ۱۹۷۹ کمتر از دو ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران برگزار شد و اکثریت مردم ایران ، یعنی ۲/۹۸ درصد از شرکت کنندگان درهمه پرسی ، خواستار برقراری نظام جمهوری اسلامی در ایران شدند .
حال آنکه در تاریخ ، هیچ حاکمیت برآمده از یک انقلاب فراگیر و مردمی را نمی توان یافت که پس از پیروزی و سرنگون کردن نظم کهن ، خواستار نظر ملت در مورد شکل و ساختار نظام جدید شده باشد . تجربه ی انقلابها ، به ویژه انقلابهای فرانسه و روسیه ، نشان می دهد که انقلاب ها معمولا با اتکا به یاری مردم ، البته در سطوح مختلف ، به پیروزی رسیده اند .
زمانی که سکانداران انقلاب ، یا حاکمان جدید کشور ، از شانه های مردم به زیر آمده و در قصرهای دولتی مستقر شده اند ، دلنگرانی و دغدغه اصلی آنان ، حفظ قدرت و اریکه ی حکومت بوده است . هرگز در تاریخ هیچ انقلابی ، به استثنای انقلاب اسلامی مردم ایران ، مشاهده نشده است که انقلابیون سابق و صاحبان کنونی قدرت ، دیدگاههای توده ی مردم را در تعیین نوع حکومت در نظرگرفته باشند . اما انقلاب اسلامی و جایگاه والای مردم از دیدگاه بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران ، واجد چنین خصیصه ای بود و همین ویژگی ، یکی از وجوه تمایز بارز انقلاب اسلامی با انقلاب فرانسه و انقلاب اکتبر روسیه است .
حرکت توده های مردم برای براندازی نظم کهنه و پی افکندن نظم نوین ، که انقلاب خوانده می شود ، از دو جنبه ی میزان حضور مردم در عرصه ی مبارزات انقلابی و قدرت و استحکام حاکمیتی که هدف خشم انقلابی ملت قرار گرفته ، قابل ارزیابی است . بررسی اوضاع سیاسی اجتماعی فرانسه در سال ۱۷۸۹ ، روسیه در سال ۱۹۱۷ و ایران در سال ۱۹۷۹ ، تفاوت ها یا تمایزات دیگر انقلاب اسلامی با انقلابهای یادشده را آشکار می سازد . دولت های فرانسه و روسیه در آستانه وقوع انقلاب در این دو کشور ، از نظر اقتصادی در مرحله ی ورشکستگی کامل قرار داشتند . حکومت های پاریس و مسکو ، به دلیل شکستهای پیاپی در جنگ های متعدد ، از نظر توان نظامی نیز در وضعیتی بسیار ضعیف و متزلزل به سر می بردند . در فرانسه سال ۱۷۸۹ حکومت حتی قادر به تامین نان مصرف مردم نبود . در روسیه نیز حکومت " رومانف " ها در ورطه ی جنگ جهانی اول گرفتار شده بود و دوران بی ثباتی سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی را پشت سر می گذاشت .
این هر دو حکومت ، از کمترین حمایت خارجی برخوردار نبودند و به همین دلیل آسیب پذیرتر از هرزمان دیگر به نظر می رسیدند . با توجه به این مسائل ، سرنگونی امپراطوری های فرانسه و روسیه در جریان انقلابهای این دو کشور ، به دشواری اوجگیری انقلاب اسلامی و سرنگونی حکومت سلطنتی در ایران نبود . زیرا در ایران سال ۱۹۷۹ ، اوضاع به کلی با وضعیت فرانسه و روسیه درآستانه انقلاب ، متفاوت بود . نظام سلطنتی ایران در دهه ۱۹۷۰ به دلیل افزایش سریع و غیرمنتظره نفت ، از نظر ذخایر ارزی و توانایی مالی ، در مطلوب ترین شرایط اقتصادی تاریخ حکومت پهلوی قرار داشت . علاوه بر این ایران در دوران رژیم پادشاهی ، یکی از دو پایه ی اصلی دیپلماسی امریکا درخلیج فارس و خاورمیانه بود و به همین دلیل ، دولت وقت امریکا و متحدان اروپائی قصر سفید ، با تمام توان خود از رژیم شاه حمایت می کردند.
اقتدار ظاهری رژیم شاه به درجه ای رسیده بود که غرب از ایران با عبارت " جزیره ثبات " یاد می کرد . طبعا مبارزه برای براندازی حکومتی وابسته که در اوج قدرت قرار داشت و از حمایت همه جانبه ی دولتهای غربی هم برخوردار بود ، بسیار دشوارتر از آن بود که فرانسویان و روسها ، دهها سال پیش ، تجربه کرده بودند . اما حضور میلیونی مردم ایران در مبارزات انقلابی در سراسر کشور ، پیروزی انقلاب ، یعنی این واقعه بزرگ به ظاهر ناممکن را ، ممکن ساخت و رژیم قدرتمند شاه را سرنگون کرد که این نیز ، یکی از وجوه تمایز انقلاب اسلامی با انقلابهای دیگر است.
منبع: دستاوردهای انقلاب